Nổi mề đay khắp người mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng dễ gây phù mạch, gây nhiễm trùng da. Bệnh dễ bị nhầm lẫn với các tình trạng tổn thương da khác. Đừng lo lắng, Tapchidongy sẽ giúp bạn hiểu rõ về dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục nổi mề đay khắp người hiệu quả ở bài viết dưới đây.
Nổi mề đay khắp người là gì?
Nổi mề đay (Dermographism) là hiện tượng phát ban trên da, khiến da xuất hiện các nốt đỏ hoặc hồng có hình thù đa dạng. Bệnh thường lan rộng sang các vùng da lân cận và gây cảm giác ngứa ngáy khó chịu. Đây là một bệnh da phổ biến, có thể được nhận biết qua những dấu hiệu đặc trưng và sẽ không lây lan qua người khác.
Dựa vào đặc điểm bệnh lý, y học phân mề đay thành hai loại:
- Mề đay cấp tính: Tình trạng phát ban kéo dài dưới 6 tuần, thường xuất hiện đột ngột và nốt sần có thể tập trung ở một số vùng da hoặc lan ra khắp cơ thể. Khoảng 10% trường hợp mề đay cấp tính có thể gây ra phù mạch, khiến da đỏ và sưng phồng, gây cảm giác ngứa và đau.
- Mề đay mạn tính: Tình trạng tổn thương da kéo dài hơn 6 tuần, thường xuất hiện các nốt đỏ hoặc hồng, có thể gây ngứa, nóng rát và không thoải mái. Mề đay mạn tính cũng có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp và tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như khó thở, đau cơ, buồn nôn và tiêu chảy.
Bệnh mề đay ngứa có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của da trên cơ thể con người. Tuy nhiên, các vị trí thường gặp và dễ bị ảnh hưởng nhất là:
- Mặt: Nốt phù sần của mề đay thường xuất hiện tại gò má và dưới môi, có thể xuất hiện rải rác hoặc tập trung một chỗ.
- Mông: Khu vực này thường xuyên tiếp xúc và cọ sát với quần áo, dẫn đến việc mồ hôi tích tụ và gây ra các triệu chứng của nổi mề đay.
- Chân: Bắp chân là nơi dễ bị ảnh hưởng nhất, với các nốt phù sần sùi xuất hiện dọc theo ống chân và tạo ra cảm giác ngứa ngáy.
- Hai cánh tay: Mề đay cũng có thể xuất hiện trên cánh tay, gây ra các triệu chứng như ngứa ở cổ tay, bắp tay hoặc toàn bộ cả hai cánh tay.
- Cổ: Vùng da có nhiều nếp gấp ở cổ thường dễ bị ảnh hưởng, tạo ra cảm giác ngứa ngáy và không thoải mái.
Triệu chứng nổi mề đay khắp người
- Da xuất hiện các đốm đỏ và nổi sần, thường đi kèm với sự phồng phồng hoặc sưng tấy.
- Cảm giác ngứa kéo dài và không thoải mái trên vùng da bị nổi.
- Vùng da nổi mề đay thường dễ bị tổn thương, viêm nhiễm mỗi khi bị gãi hoặc chà xát.
- Da có thể phát ban và nổi mụn nước, là dấu hiệu của sự phản ứng dị ứng của cơ thể.
- Da mề đay có thể trở nên dễ bị nhiễm trùng do việc tổn thương và sưng tấy.
Các chuyên gia đã khuyên rằng, khi triệu chứng của bệnh mề đay ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể chỉ cảm thấy ngứa, xuất hiện vệt mề đay trên da. Tuy nhiên, khi tình trạng bệnh nặng, các triệu chứng nghiêm trọng có thể xuất hiện:
- Hoa mắt, chóng mặt, cảm giác lạnh và đổ mồ hôi
- Khó thở do co thắt của đường hô hấp, cơ thể mệt mỏi
- Nhịp tim không ổn định, ngất xỉu do thiếu oxy.
Đối tượng dễ bị nổi mề đay khắp người
- Trẻ em: Đối với trẻ em, hệ miễn dịch vẫn còn non yếu và chưa hoàn thiện. Khi tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng từ môi trường bên ngoài, các mao mạch dễ bị tác động, gây ra tình trạng sưng phù và cảm giác khó chịu.
- Phụ nữ mang thai: Trong quá trình mang thai, cơ thể phụ nữ trải qua nhiều biến đổi, đặc biệt là trong hệ thống nội tiết. Những thay đổi này là nguyên nhân chính khiến phụ nữ mang thai dễ bị mề đay và ngứa mề đay.
- Phụ nữ sau sinh: Sau khi sinh, cơ thể phụ nữ mất nhiều năng lượng và chưa thể phục hồi ngay lập tức. Tình trạng suy nhược này, kết hợp với tác động từ môi trường, làm cho phụ nữ sau sinh dễ phát triển các vấn đề da liễu.
Nguyên nhân gây nổi mề đay khắp người
Cảm giác ngứa ngáy do nổi mề đay khắp người là kết quả của dị ứng, tức là hệ miễn dịch phản ứng quá mức với chất gây dị ứng. Khi chất này xâm nhập vào cơ thể, nó kích thích hệ miễn dịch, dẫn đến việc cơ thể tiết ra hoạt chất histamin. Mặc dù histamin có tác dụng loại bỏ chất gây dị ứng, nhưng cũng gây ra các phản ứng dị ứng trong cơ thể.
Các phản ứng dị ứng rất đa dạng, thường biểu hiện qua nổi mề đay và sưng da, đôi khi đi kèm với các dấu hiệu dị ứng khác. Tùy thuộc vào mức độ và tình trạng của bệnh. Tình trạng này có thể xuất hiện ở một khu vực hoặc lan rộng ra trên nhiều vùng da, phụ thuộc vào lượng chất gây dị ứng và phản ứng của cơ thể.
Về nguyên nhân gây nổi mề đay khắp người, các tác nhân dị ứng rất đa dạng bao gồm:
- Dị nguyên trong không khí như phấn hoa, bụi bẩn, lông thú, vảy da động vật
- Nhiễm trùng vi khuẩn như viêm nhiễm đường tiểu, viêm họng do liên cầu khuẩn.
- Độc tố từ côn trùng cắn.
- Thành phần trong thực phẩm, đặc biệt là những loại thực phẩm dễ gây dị ứng bao gồm: đậu phộng, trứng, cá, sữa và các loại động vật có vỏ.
- Các thành phần trong thuốc, như thuốc ức chế men chuyển huyết áp, codein và thuốc kháng viêm không steroid.
- Biến đổi đột ngột về nhiệt độ cơ thể do môi trường quá nóng hoặc quá lạnh, hoặc do cơ thể tăng nhiệt sau khi vận động.
- Các chất liệu trong quần áo hoặc sản phẩm cá nhân bao gồm: cao su, chất tẩy rửa và các thành phần trong kem dưỡng da.
- Các rối loạn nội tiết như tiền mãn kinh, mang thai hoặc các vấn đề liên quan đến tuyến giáp.
Biến chứng nổi mề đay
- Bị phù mạch: Thường xuất hiện trên các vùng da nhạy cảm như mí mắt và môi, bị phù mạch là hiện tượng sưng viền dưới da tạo ra một viền đỏ. Sự sưng tấy ở những vị trí này có thể làm suy giảm thị lực và có nguy cơ gây ra vấn đề cho sức khỏe mắt. Nếu sưng phù xảy ra ở vùng họng, lưỡi hoặc hầu có thể ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp và gây tắc nghẽn đường thở.
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng da: Khi bị mề đay, làn da thường xuất hiện các dấu hiệu sưng đỏ và ngứa ngáy, lan tỏa trên toàn bộ cơ thể. Người bệnh thường sẽ cố gắng gãi để giảm cơn ngứa. Hành động này có thể làm tổn thương da, gây ra các vết trầy xước và chảy máu, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập.
- Suy nhược cơ thể: Nếu như mề đay cấp tính chỉ gây ra những ảnh hưởng trong một khoảng thời gian ngắn thì mề đay mạn tính hoàn toàn ngược lại. Các triệu chứng của nó thường hay kéo dài và tái phát nhiều lần. Tình trạng ngứa ngáy, sưng tấy xuất hiện với tần suất nhiều hơn. Điều này làm cho bệnh nhân ăn ngủ không ngon. Lâu dần, nó sẽ khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, suy nhược. Đồng thời, làm cho sức đề kháng bị giảm sút, nguy cơ mắc bệnh ngày càng tăng cao.
- Sốc phản vệ: Sốc phản vệ là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt liên quan đến chức năng của tim và phổi. Khi phổi gặp vấn đề, ống phế quản bị hẹp gây khó thở và huyết áp giảm một cách đột ngột. Điều này dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, mất ý thức và thậm chí ngất xỉu có thể gây ra tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
- Bạn gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng như sưng môi, khó thở, hoặc cảm giác chóng mặt.
- Mề đay kéo dài hơn 2-3 tuần, không cải thiện hoặc trở nên nặng hơn.
Đặc biệt lưu ý rằng nếu bạn có một bệnh lý khác hoặc đang sử dụng các loại thuốc khác, việc tham khảo ý kiến của bác sĩ cũng rất quan trọng để đảm bảo điều trị an toàn và hiệu quả. Đừng ngần ngại đi gặp bác sĩ nếu bạn cảm thấy cần thiết - sức khỏe luôn phải được ưu tiên hàng đầu.
Chẩn đoán mề đay khắp người chính xác
Chẩn đoán lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành khám bệnh trực tiếp bằng cách đặt các câu hỏi liên quan đến tiền sử bệnh, yếu tố gia đình, lối sống và môi trường sống.
Bác sĩ thực hiện các hoạt động cơ bản như quan sát, nghe, sờ... để phát hiện các dấu hiệu bất thường. Các vị trí nhạy cảm như mí mắt, môi, cổ có thể dễ dàng phát hiện mề đay.
Chẩn đoán cận lâm sàng
Bác sĩ chỉ định xét nghiệm máu để xác định lượng bạch cầu ái toan (có liên quan đến nhiễm ký sinh trùng và mức độ dị ứng). Trong trường hợp nghi ngờ về phản ứng với phấn hoa, bụi bẩn và các chất khác, các xét nghiệm sẽ được thực hiện để phát hiện dị nguyên.
Đây là một kỹ thuật cơ bản trong việc chẩn đoán các dị nguyên gây dị ứng bằng cách tìm kiếm kháng thể IgE đặc hiệu trên da thông qua phản ứng antigen-antibody, kích thích sự giải phóng tế bào mast (các tế bào miễn dịch có mặt ở giữa các mô niêm mạc, biểu mô và môi trường bên ngoài).
Điều trị bệnh nổi mề đay hiệu quả
Điều trị tại nhà
Ở giai đoạn bệnh nhẹ, mới khởi phát, người bệnh có xu hướng tự chữa mẹo nổi mề đay khắp người tại nhà bằng nguyên liệu tự nhiên. Cách làm này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, hạn chế tình trạng lây nhiễm chéo...
- Chườm lạnh: Chườm lạnh là biện pháp giảm triệu chứng nổi mề đay hiệu quả được nhiều người tin dùng. Nhiệt độ thấp từ đá hoặc túi lạnh giúp làm mát da và giảm cảm giác ngứa ngáy, khó chịu. Tuy nhiên, cần chú ý không chườm lạnh quá lâu, tối đa khoảng 10 phút, để tránh gây tổn thương da do bỏng lạnh. Thực hiện phương pháp này một vài lần trong ngày cho đến khi triệu chứng nổi mề đay giảm đi.
- Dùng lô hội: Lô hội giúp làm dịu da, giảm ngứa và hỗ trợ tái tạo làn da. Ngoài ra, nó còn hữu ích trong việc làm lành các vấn đề da như viêm nổi và dị ứng. Nhưng cần phải lưu ý một số người có da nhạy cảm có thể phản ứng khi tiếp xúc trực tiếp với lô hội. Do đó, trước khi bôi lô hội trên toàn bộ vùng da bị nổi mề đay, hãy thử nghiệm trên một phần nhỏ da trước.
- Dùng yến mạch: Sử dụng yến mạch cũng là một phương pháp hữu ích để giảm triệu chứng mề đay. Yến mạch có đặc tính chống viêm và làm dịu da, giúp giảm sưng và ngứa. Bạn có thể tắm bột yến mạch hoặc đắp hỗn hợp bột yến mạch và nước lên vùng da bị mề đay.
Điều trị bằng thuốc Tây
- Thuốc kháng histamin: Thuốc này giúp giảm cảm giác ngứa ngáy và mẩn đỏ bằng cách làm giảm lượng histamin chất gây kích ứng trong cơ thể. Các loại thuốc kháng histamin phổ biến bao gồm cetirizine, loratadin và fexofenadine.
- Thuốc corticosteroid: Thuốc corticosteroid là một phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh nổi mề đay, nhất là khi có các triệu chứng nghiêm trọng. Thuốc này giúp giảm viêm và mẩn đỏ bằng cách ức chế phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Có thể sử dụng thuốc corticosteroid dưới dạng thuốc uống, thuốc bôi da hoặc thuốc tiêm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và đánh giá của bác sĩ.
- Thuốc kháng dị ứng: Các loại thuốc kháng dị ứng phổ biến bao gồm diphenhydramine và hydroxyzine được sử dụng để giảm các triệu chứng dị ứng một cách hiệu quả và nhanh chóng.
- Thuốc kháng viêm: Các loại thuốc kháng viêm thông thường như ibuprofen và naproxen được sử dụng để giảm triệu chứng như sưng, đau và mẩn đỏ. Việc sử dụng thuốc kháng viêm có thể giúp làm giảm viêm nhanh chóng và cải thiện tình trạng tổn thương da do mề đay.
Lưu ý, người bị mề đay cần sử dụng thuốc theo chỉ định và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ. Cần thông báo với bác sĩ các loại thuốc đang sử dụng để tránh tương tác thuốc nguy hiểm. Một số loại thuốc có thể gây buồn ngủ, chóng mặt, khô miệng, thậm chí đau dạ dày.
Điều trị bằng Đông y
Theo Đông y, nổi mề đay là do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Do đó, người bệnh cần xác định nguyên nhân chính xác để có phương pháp điều trị phù hợp.
Các bài thuốc Đông y dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo, cần được bác sĩ Đông y tư vấn, gia giảm liều lượng để mang lại hiệu quả tốt nhất. Đặc biệt, việc chữa mề đay bằng Đông y cần có thời gian và sự kiên trì.
Bài thuốc trị mề đay khắp người cho thể phong hàn
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: Quả ké đầu ngựa.
Cách sử dụng:
- Ké đầu ngựa sau khi phơi khô được nghiền thành bột mịn.
- Mỗi lần dùng từ 1-2 gram bột thuốc hòa cùng nước đun sôi để nguội.
- Dùng ba lần mỗi ngày cho đến khi triệu chứng mề đay hoàn toàn biến mất.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: Đỗ nhược và quế chi mỗi loại 8g; Lá đơn tướng quân, thương nhĩ tử, ý dĩ và kinh giới tuệ mỗi loại 16g; Đan sâm và phòng phong mỗi loại 12g.
Cách sử dụng:
- Rửa sạch tất cả các dược liệu và đem gộp chung thành một thang, sau đó sắc với 600ml nước.
- Mỗi lần sắc xong, khi còn hơi ấm, chia ra uống đều đặn ba lần mỗi ngày.
Bài thuốc trị mề đay khắp người cho thể phong nhiệt
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: Lá đơn, lộc cửu, liên kiều, địa hoàng, bèo cái, lá cây đại thanh (đại thanh diệp), ngưu bàng và nhẫn đông mỗi loại 10g; Phòng phong, xác ve sầu (thuyền thoái), kinh giới và quốc lão mỗi loại 6g.
Cách dùng thuốc:
- Sắc tất cả các thành phần trên lửa nhỏ với 500ml nước cho cạn còn 3 bát.
- Lọc nước sắc và chia đều uống vào các buổi sáng, trưa, tối mỗi ngày một lần.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: Ngưu tâm thảo, tầm tang, nhẫn đông hoa mỗi loại 20g; Bạch thược, đỗ phụ, sài hồ, quốc lão mỗi loại 12g; Thạch xương bồ, tang ký sinh, thương nhĩ (quả ké) mỗi loại 16g.
Cách dùng thuốc: Sắc mỗi ngày một thang thuốc và chia thành 2-3 lần uống.
Bài thuốc trị mề đay khắp người cho thể huyết hư phong táo
Bài thuốc 1:
Nguyên liệu: Sơn dược và sơn thù mỗi loại 12g; Mã đề nước, đan bì và bạch linh mỗi loại 9g; 24g địa hoàng thán.
Cách sử dụng:
- Dược liệu xay nhuyễn trong cối để tạo thành bột mịn.
- Trộn bột thuốc với mật ong đủ lượng để tạo thành viên hoàn nhỏ cất vào hũ để sử dụng dần.
- Để điều trị mề đay, mỗi ngày uống 8-12g hỗn hợp này cùng với nước muối nhạt.
- Sử dụng mỗi ngày 2-3 lần để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bài thuốc 2:
Nguyên liệu: Bồ công anh và song hoa mỗi loại 15g; Thổ hoắc hương, quốc lão, vỏ quýt (trần bì) và hậu phác mỗi loại 6g; Hoạt thạch, hoàng cầm, phục linh bì, thược dược và bội lan mỗi loại 10g.
Cách sử dụng: Sắc các loại thuốc mỗi ngày một thang thuốc, chia thành 3 lần dùng.
Phòng bệnh nổi mề đay đầy người
- Hạn chế tiếp xúc với động vật, thực vật, hóa mỹ phẩm và tránh nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh.
- Đảm bảo vệ sinh cơ thể sạch sẽ và tránh các hoạt động khiến da đổ nhiều mồ hôi.
- Duy trì môi trường xung quanh sạch sẽ để giảm tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Hãy làm sạch nhà cửa thường xuyên và hạn chế tiếp xúc với bụi và các chất gây kích ứng khác.
- Mặc quần áo và mang giày dép có chất liệu mềm, thấm hút, kích cỡ phù hợp để giảm áp lực và kích ứng cho da.
- Tránh sử dụng rượu bia, cà phê, hút thuốc lá và các chất kích thích khác có thể làm tăng nguy cơ phát ban.
- Tránh sử dụng các thực phẩm đã từng gây dị ứng và hạn chế tiếp xúc với các loại thực phẩm như nghêu, tôm, cua, thịt gà, trứng và lúa mì.
- Tránh tắm với nước quá nóng hoặc quá lạnh và hạn chế thời gian tắm chỉ trong khoảng 10-15 phút.
- Hạn chế căng thẳng, rối loạn cảm xúc và duy trì một lối sống lành mạnh để cơ thể luôn trong trạng thái tốt nhất.
Nổi mề đay khắp người là bệnh da liễu lành tính và có thể điều trị. Tuy nhiên, việc điều trị cần chủ động, tích cực và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để tránh các biến chứng không mong muốn.
