Điều trị viêm phần phụ là vấn đề quan trọng và cấp thiết đối với mọi bệnh nhân. Bởi vì viêm phần phụ làm tổn thương các bộ phận sinh sản như buồng trứng, vòi trứng, dây chằng. Không điều trị tốt người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng, thậm chí vô sinh. Một phác đồ điều trị viêm phần phụ thích hợp sẽ giúp người bệnh sớm thoát khỏi bệnh lý nguy hiểm này.
Phác đồ điều trị viêm phần phụ bằng thuốc Tây
Điều trị viêm phần phụ bằng thuốc Tây là biện pháp phổ biến hiện nay, nhất là trong những trường hợp chưa có biến chứng, viêm nhiễm chưa quá nặng nề. Loại thuốc thường được áp dụng là thuốc kháng sinh. Hiện nay có nhiều phác đồ điều trị viêm phần phụ bằng tân dược được áp dụng. Sau đây là một số phác đồ người bệnh có thể tham khảo:
Phác đồ chữa viêm phần phụ theo Dược thư Quốc gia Việt Nam 2012
Phác đồ này chỉ định điều trị theo mức độ nhiễm khuẩn và đối tượng nhiễm khuẩn. Cụ thể như sau:
Viêm nhiễm nhẹ: Tiêm bắp Ceftriaxone 250mg liều duy nhất. Bên cạnh đó, người bệnh dùng thêm metronidazol 400mg 2 lần mỗi ngày, trong 14 ngày và dùng doxycyclin hàm lượng 100mg mỗi ngày 2 lần, liên tục trong 14 ngày.
Nhiễm khuẩn nặng
- Tiêm tĩnh mạch Ceftriaxone 1g mỗi ngày hoặc tiêm cefotaxim mỗi 8 giờ
- Kết hợp tiêm tĩnh mạch metronidazol 500mg mỗi 12 giờ
- Kết hợp uống doxycyclin 100mg 2 lần hằng ngày.
Điều trị cho phụ nữ có thai: Thay doxycyclin bằng tiêm tĩnh mạch erythromycin 500mg hoặc uống thuốc này mỗi 6 giờ.
Phác đồ trị PID (Viêm vùng chậu) ngoại khoa của Sanford Guide 2011 – 2012
- Tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp liều duy nhất bằng Ceftriaxon 250mg. Bên cạnh tiêm thuốc, bệnh nhân dùng thêm doxycyclin 100mg để uống 2 lần mỗi ngày, duy trì 14 ngày. Ngoài ra có thể thêm metronidazol 500mg trong 14 ngày, mỗi ngày uống 2 lần.
- Tiêm bắp liều duy nhất bằng cefoxitin 2g + Uống Probenecid 1g + uống metronidazol 500mg 2 lần mỗi ngày trong 15 ngày + uống 2 lần/ngày doxycyclin 100mg trong 14 ngày.
Phác đồ thay thế:
Tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp liều duy nhất bằng Ceftriaxon 250mg. Tiếp theo sử dụng thuốc uống azithromycin 1g, uống 1 lần/tuần và dùng trong 2 tuần.
Phác đồ điều trị của Hiệp Hội sức khỏe & Tình dục HIV Vương Quốc Anh 2011
Phác đồ được khuyến cáo cho điều trị bệnh viêm nhiễm vùng chậu, bao gồm cả viêm phần phụ như sau:
- Tiêm bắp liều duy nhất bằng Ceftriaxon 500mg kết hợp dùng thuốc uống doxycyclin 100mg 2 lần trong ngày, duy trì trong 14 ngày và dùng thuốc uống metronidazol 400mg mỗi ngày 2 lần, trong 14 ngày.
- Điều trị bằng thuốc uống Ofloxacin 400mg trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần + Uống Metronidazol 400mg trong 14 ngày x ngày 2 lần.
Lưu ý:
- Những bệnh nhân viêm phần phụ do lậu cầu không dùng ofloxacin và moxifloxacin vì có nguy cơ đề kháng quinolone.
- Có thể thay thế ofloxacin bằng Levofloxacin
- Không nên thay thế ceftriaxone cho tiêm bắp bằng thuốc uống cephalosporin.
Ngoài hai hướng điều trị trên, bác sĩ có thể dùng phác đồ thay thế như sau:
- Tiêm bắp bằng Ceftriaxon 500mg liều duy nhất, dùng thêm azithromycin 1g/tuần liên tiếp trong 2 tuần.
- Uống Moxifloxacin 400mg mỗi ngày một lần, duy trì trong 14 ngày.
Lưu ý chỉ sử dụng Moxifloxacin khi các lựa chọn thuốc khác đã thất bại, bởi vì thuốc dễ làm tăng phản ứng ở gan và kèm theo những tác dụng phụ nặng nề.
Phác đồ điều trị viêm phần phụ của Bệnh viện Từ Dũ
Phác đồ được khuyến cáo như sau:
- Tiêm bắp Ceftriaxon 250mg liều duy nhất, kết hợp với uống doxycyclin 100mg mỗi ngày 2 lần trong 14 ngày. Bệnh nhân có thể dùng thêm metronidazol 500mg, uống trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần.
- Dùng cefoxitin 2g tiêm bắp liều duy nhất, kết hợp với uống probenecid 1g, dùng doxycyclin 100mg trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần. Bệnh nhân có thể dùng thêm metronidazol 500mg uống trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần.
- Tiêm bắp liều duy nhất bằng Cephalosporin 1g thế hệ 3 như cefotaxim, ceftizoxim; kết hợp thêm uống doxycyclin 100mg 2 lần/ngày trong 14 ngày. Có thể sử dụng thêm metronidazol 500mg, uống trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần.
Ngoài các phác đồ trên, bệnh nhân có thể điều trị theo phác đồ thay thế gồm:
Sử dụng ofloxacin 400mg uống ngày 2 lần, trong 14 ngày hoặc sử dụng levofloxacin 500mg, uống một lần trong ngày, duy trì 14 ngày. Ngoài ra có thể kết hợp thêm metronidazol 500mg, uống trong 14 ngày, mỗi ngày 2 lần.
Phác đồ trị viêm phần phụ liên quan đến lậu cầu
Phác đồ được áp dụng khi người bệnh không có biến chứng ở niệu đạo, cổ tử cung và trực tràng. Người bệnh có thể áp dụng phác đồ sau:
Ceftriaxon 250mg dùng để tiêm bắp 1 liều duy nhất. Kết hợp uống một liều duy nhất azithromycin 1g hoặc uống doxycyclin 100mg mỗi ngày 2 lần, áp dụng trong 7 ngày.
Bệnh nhân cũng có thể được chỉ định phác đồ thay thế khi không có sẵn ceftriaxon như sau:
- Uống Cefixim 400mg liều duy nhất, kết hợp thuốc azithromycin 1g cũng 1 liều duy nhất hoặc sử dụng doxycycline 100mg trong 7 ngày, mỗi ngày 2 lần.
- Trường hợp người bệnh dị ứng nặng với thuốc cephalosporin, có thể cho dùng azithromycin 2g uống 1 liều duy nhất.
Nếu bệnh nhân không đáp ứng với phác đồ thay thế, nên tiến hành cho bệnh nhân chữa bằng ceftriaxon 250mg để tiêm bắp liều duy nhất kết hợp với azithromycin 2g (1 liều duy nhất).
Phác đồ điều trị viêm phần phụ bằng Đông y
Phương pháp này sử dụng các loại thảo dược khác nhau nhằm điều trị viêm nhiễm từ bên trong đến triệu chứng tại chỗ. Tùy theo căn nguyên gây bệnh và mức độ viêm nhiễm, phác đồ điều trị viêm nhiễm bằng Đông y sẽ khác nhau. Cụ thể như sau:
Thuốc Đông y chữa viêm phần phụ giai đoạn cấp tính
Một số bài thuốc có thể được chỉ định là:
Bài 1: Thành phần:
- Tùy giải, liên kiều mỗi thứ 16g
- Hoàng liên, sa tiền, hoàng bá mỗi vị 12g
- Tam lăng, uất kim mỗi vị 8g
- Đại hoàng 4g.
Cho thuốc vào nồi, sắc kỹ trên lửa nhỏ. Dùng thuốc uống 2 lần/ngày, mỗi ngày 1 thang, dùng liên tục 10 – 15 thang.
Bài 2: Thành phần:
- Đan sâm, tam lăng, đan bì, nga truật, ý dĩ, xích thược mỗi vị 12g
- Đào nhân và huyền hồ mỗi vị 10g.
Mỗi ngày sắc một thang trên lửa nhỏ, dùng kiên trì trong 10 – 15 ngày.
Bài 3: Thành phần:
- Kim ngân hoa, liên kiều, xích thược, ý dĩ, đan bì, chi tử mỗi vị 12g
- Xuyên luyện tử và huyền hồ mỗi loại 10g.
Sắc uống mỗi ngày 1 thang, dùng trong 10 – 15 ngày.
Chữa viêm phần phụ mãn tính bằng Đông y
Bài 1: Thành phần:
- Ngưu tất và đan sâm mỗi loại 12g
- Xuyên tử luyện, hạt vải, hương phụ, hạt quýt, tam lăng, nga truật mỗi thứ 8g.
Sắc các vị thuốc với 5 bát nước đến khi còn 2 bát, dùng thuốc uống trong ngày, kiên trì áp dụng từ 10 – 15 ngày.
Bài 2: Thành phần:
- Xích thược, đương quy mỗi loại 12g
- Tiền hồ 10g
- Bồ hoàng, mộc dược, ngũ linh chi mỗi thứ 6g
- Quế tâm, tiểu hồi và bào khương mỗi vị 4g.
Sắc uống mỗi ngày 1 thang, dùng khoảng 10 – 15 ngày.
Bài 3: Thành phần:
- Kê huyết đằng, xích thược, đảng sâm, ý dĩ mỗi loại 12g.
- Xuyên khung 10g
- Trần bì, chỉ xác mỗi loại 8g
- Hương phụ 6g.
Sắc các vị thuốc uống trong ngày, sử dụng 10 – 15 thang liên tục.
Phác đồ điều trị viêm phần phụ bằng phẫu thuật
Phẫu thuật là biện pháp quan trọng áp dụng trong những trường hợp viêm phần phụ đã nghiêm trọng, xuất hiện các khối áp xe hoặc người bệnh không đáp ứng với phương pháp nội khoa, trường hợp khẩn cấp có thể đe dọa tính mạng.
Có hai hướng phẫu thuật chính hiện nay là mổ mở và mổ nội soi
Mổ mở
Phương pháp này thường được sử dụng khi có khối áp xe ở phần phụ cần cắt bỏ hoặc dẫn lưu, vỡ khối áp xe phần phụ, viêm phúc mạc tiểu khung, viêm dính mãn tính vùng chậu, bụng quá dính không thể quan sát bằng nội soi. Bác sĩ sẽ rạch da để quan sát vùng chậu dễ dàng hơn. Đường rạch thường là đường ở giữa, rạch dọc dưới rốn hoặc đường Maylard.
Các bước phẫu thuật:
- Chẩn đoán viêm phần phụ
- Loại bỏ các khối áp xe, dịch viêm, mô liên kết bị viêm, các mảnh vụn
- Rửa khoang phúc mạc nhiều lần, giảm nhiễm trùng cho người bệnh
- Dẫn lưu
Người bệnh có thể cần cắt hoàn toàn tử cung và hai bên phần phụ để loại bỏ hoàn toàn vùng viêm, mô bệnh. Một số trường hợp người bệnh sẽ được bảo tồn một bên phần phụ, chỉ cắt một bên nhằm duy trì chức năng sinh sản và chức năng nội tiết.
Phẫu thuật nội soi
Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, được sử dụng để chẩn đoán bệnh kết hợp với điều trị.
Phẫu thuật nội soi được áp dụng trong những trường hợp:
- Điều trị kháng sinh không đáp ứng từ 48 – 72 giờ
- Cần dẫn lưu dịch ở ổ áp xe do viêm phần phụ
- Cắt sẹo do dính đau
Phương pháp này có thể giúp mở thông vòi tử cung, dẫn lưu, gỡ dính, cắt 1 hoặc 2 vòi tử cung, rửa bụng, cắt tử cung hoàn toàn và hai phần phụ.
Các bước tiến hành
- Chọc trocar và bơm khí vào ổ bụng
- Quan sát ổ phúc mạc
- Xử lý các vấn đề, nguyên nhân
- Rửa sạch khoang bụng
- Đặt dẫn lưu
Sau khi phẫu thuật dù mổ mở hay mổ nội soi, người bệnh đều cần cho vận động sớm, chăm sóc ống dẫn lưu, kết hợp điều trị nội khoa hậu phẫu theo kháng sinh đồ.
Đặc biệt người bệnh cần được theo dõi các triệu chứng và nguy cơ biến chứng sau khi phẫu thuật. Phẫu thuật luôn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng, tổn thương mạch máu, các tạng, tổn thương các cơ quan tiêu hóa, cơ quan lân cận và hệ tiết niệu.
Những lưu ý khi điều trị viêm phần phụ
Khi điều trị viêm phần phụ người bệnh cần chú ý đến những vấn đề sau đây để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả tối ưu nhất:
- Áp dụng các phác đồ điều trị viêm phần phụ theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý điều trị bệnh. Các phác đồ kể trên chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho chỉ định trong các trường hợp cụ thể.
- Điều trị bằng thuốc tây y cần thông báo với bác sĩ những loại thuốc bị dị ứng, mẫn cảm, tiền sử dị ứng hoặc các loại thuốc đang sử dụng. Sử dụng thuốc đúng theo phác đồ nhằm tránh nguy cơ nhờn thuốc.
- Điều trị bằng thuốc Đông y cần tìm đến các cơ sở khám chữa Đông y uy tín. Nên kiên trì sử dụng theo liệu trình của thầy thuốc vì thuốc Đông y thường cần thời gian lâu dài hơn. Trong quá trình uống thuốc nên thường xuyên đi khám để kiểm tra diễn tiến viêm nhiễm từ đó có hướng điều trị, khắc phục hợp lý nhất.
- Phẫu thuật là phương pháp cuối cùng được chỉ định. Áp dụng mổ mở hay mổ nội soi phụ thuộc vào kinh nghiệm và khả năng thao tác của người thực hiện.
- Phẫu thuật không được chỉ định cho người có tình trạng sức khỏe yếu, có rối loạn đông máu, rối loạn huyết động, nhiễm trùng toàn thân, viêm phúc mạc lan rộng hoặc đã có tiền sử phẫu thuật phúc mạc.
- Kiêng quan hệ tình dục trong quá trình điều trị bệnh.
- Vệ sinh vùng kín thường xuyên, tránh để vùng kín bị kích ứng bởi hóa chất độc hại.
- Có chế độ chăm sóc bản thân phù hợp, duy trì trạng thái tâm lý ổn định nhằm nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.
Trên đây là những phác đồ điều trị viêm phần phụ người bệnh có thể tham khảo để nắm rõ được quy trình chữa trị bệnh. Khi có dấu hiệu mắc viêm phần phụ, chị em nên sớm điều trị. Bệnh để càng lâu càng có nguy cơ phải phẫu thuật và dễ gặp biến chứng nguy hiểm.
CÓ THỂ BẠN CẦN:
