Danh y Lê Hữu Trác
Giới thiệu
Giới thiệuDanh y Lê Hữu Trác (1720-1791), tự là Cận Như, hiệu Hải Thượng Lãn Ông, là một danh y, nhà văn, nhà tư tưởng lỗi lạc của Việt Nam trong thế kỷ 18. Ông sinh năm Canh Tý (1720) tại thôn Văn Xá, xãLiêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng (nay thuộc xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên).
Xuất thân trong một gia đình khoa bảng xứ Sơn Nam Hạ, cha ông là Tiến sĩ Lê Hữu Mưu, một danh Nho uyên thâm. Quê mẹ ông thuộc làng Bàu Thượng, xã Tùng Ảnh, huyện Hương Sơn (nay thuộc tỉnh Hà Tĩnh), vốn là vùng đất giàu truyền thống y học. Sinh trưởng trong môi trường đề cao học vấn, y thuật, Lê Hữu Trác sớm bộc lộ trí thông minh, lòng ham học, đồng thời hun đúc ý chí trau dồi y nghiệp để nối tiếp truyền thống gia tộc.
Trong cuộc đời của mình, Lê Hữu Trác từng trải qua ba giai đoạn chính:
- Giai đoạn đầu: Học tập Nho giáo, tìm hiểu y học gia truyền, ông có thời gian làm quan dưới triều Lê - Trịnh.
- Giai đoạn hai: Từ bỏ chốn quan trường về quê nhà, chuyên tâm nghiên cứu y lý, viết sách và hành nghề chữa bệnh giúp đời.
- Giai đoạn ba: Hai lần được chúa Trịnh mời ra giúp nước, giữ các chức vụ trong quân đội và viện Thái y. Mặc dù vậy, phần lớn thời gian ông dành cho việc hành nghề y.
Năm Tân Mão (1791), Lê Hữu Trác qua đời tại quê nhà, thọ 71 tuổi. Với những đóng góp to lớn của mình, ông được nhân dân tôn vinh là "Đại danh y", là bậc thánh trong ngành y của Việt Nam.
Chứng chỉ chuyên môn
Mặc dù gia đình có truyền thống Nho học, Lê Hữu Trác không lựa chọn con đường khoa cử. Ông dồn tâm huyết vào việc nghiên cứu y học, quyết tâm kế thừa và phát huy nền y học cổ truyền của dân tộc.
Bằng sự tự học, tìm tòi qua các cuốn sách y học cổ và quá trình thực hành khám chữa bệnh, ông đã tích lũy một lượng kiến thức đồ sộ cùng khả năng y thuật tinh thông.
Kinh nghiệm làm việc
Kinh nghiệm làm việcLê Hữu Trác nổi tiếng là một danh y có y đức cao thượng, hết lòng cứu chữa cho người bệnh bất kể giàu nghèo, sang hèn. Không chỉ hoạt động chữa bệnh trong dân gian, ông từng được chúa Trịnh triệu vào cung để chữa bệnh, và nhờ tài năng xuất chúng đã được phong làm Lãn Ông.
Tuy nhiên, bản tính thanh cao khiến ông từ bỏ chốn quan trường về núi Thượng Lâm (Hương Sơn, Hà Tĩnh ngày nay) vừa hành nghề y, vừa truyền dạy y thuật, vừa biên soạn sách.
Hoạt động và vinh danh
Hoạt động và vinh danhCống hiến lớn lao của danh y Lê Hữu Trác được thể hiện qua nhiều mặt:
- Hành nghề y tế: Ông đã trực tiếp khám chữa bệnh cho vô số người dân, lưu lại nhiều giai thoại cảm động về tài năng và tấm lòng của mình.
- Đào tạo nhân tài: Lê Hữu Trác còn dành tâm huyết đào tạo lớp lang y kế cận, góp phần xây dựng nền tảng phát triển cho y học dân tộc sau này.
- Biên soạn y thư: Ông cống hiến cả cuộc đời để biên soạn bộ "Hải Thượng y tông tâm lĩnh" được xem là bách khoa toàn thư y học, có giá trị to lớn về chuyên môn lẫn tư tưởng y đức.
Ấn phẩm - Nghiên cứu (bài thuốc)
Ấn phẩm - Nghiên cứu (bài thuốc)Gia tài y học mà Lê Hữu Trác để lại cho hậu thế vô cùng đồ sộ, trong đó tiêu biểu nhất là bộ sách Hải Thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển, được biên soạn trong khoảng 40 năm:
- Y lý yếu giải: Giải thích các vấn đề cơ bản trong nền y học cổ truyền
- Dược tính chỉ nam: Giới thiệu chi tiết về công dụng các vị thuốc
- Vệ sinh yếu chỉ: Đề cập đến các vấn đề về dưỡng sinh, phòng bệnh
- Bản thảo thần hiệu: Giới thiệu và phân tích về các bài thuốc cổ truyền
- Y gia quán miên: Tổng hợp các phương pháp y học dân gian, y học cổ truyền
- Thượng kinh ký sự: Ghi lại những kinh nghiệm y khoa quý báu của bản thân ông.
Lê Hữu Trác được xem là một trong những danh y vĩ đại nhất không chỉ trong lịch sử y học Việt Nam mà còn có những đóng góp có ý nghĩa quan trọng với sự phát triển y học trong khu vực.
Bộ sách "Hải Thượng y tông tâm lĩnh" của ông cho đến nay vẫn có giá trị tham khảo và ứng dụng mạnh mẽ. Ông còn đề cao y đức, đặt tính mạng và sức khỏe của người bệnh lên hàng đầu, trở thành tấm gương sáng cho các thế hệ thầy thuốc sau này.
Với cuộc đời cống hiến không mệt mỏi, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã viết nên một trang sử vàng son cho nền y học nước nhà.
