Bệnh ho là một trong những vấn đề xuất hiện phổ biến trong đời sống. Những cơn ho kéo dài dai dẳng ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống. Ngoài ra, ho còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tại đường hô hấp. Vì vậy, người bệnh không nên chủ quan khi gặp phải tình trạng này.
Bệnh ho là gì? Nguyên nhân gây bệnh
Ho là phản xạ sinh lý để bảo vệ cơ thể, giúp làm sạch đường thở, tống xuất đờm nhầy hoặc vật thể lạ lọt vào đường hô hấp. Các cơn ho xuất hiện đột ngột và lặp lại khi các tế bào phân bố dọc đường hô hấp khi bị kích thích.
Người bệnh chỉ bị ho vài tiếng hoặc có thể kéo dài nhiều ngày. Nguy hiểm hơn khi người bệnh ho ra máu. Nếu triệu chứng nghiêm trọng, bạn cần đi kiểm tra sức khỏe kịp thời.
Bệnh ho gồm các tình trạng cấp tính và mãn tính. Ở từng cấp độ, tình trạng này có thể hình thành bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Các nguyên nhân gây ho khan, ho có đờm bao gồm:
- Vi khuẩn - virus: Nhiễm trùng hô hấp như cảm cúm, cảm lạnh. Tình trạng nhiễm trùng có thể kéo dài vài ngày hoặc cả tuần. Khi mắc bệnh, bạn cần điều trị bằng thuốc kháng sinh.
- Nguyên nhân bị ho do hen suyễn: Đối tượng dễ bị hen suyễn là trẻ nhỏ. Dấu hiệu nhận biết cơn ho do hen là âm thanh khò khè, khó chịu.
- Viêm đường hô hấp trên: Nguyên nhân gây ho có đờm cùng triệu chứng đau rát họng có thể do bệnh viêm họng, viêm xoang, viêm amidan,...
- Viêm đường hô hấp dưới: Một số bệnh lý tiêu biểu là lao phổi, viêm phổi, ung thư,...
- Viêm phế quản, giãn phế quản: Bệnh nhân gặp phải tình trạng ho kéo dài dai dẳng. Lý do là vì phế quản tổn thương khiến cơ thể bị kích ứng và phát sinh tình trạng ho. Đây cũng là một trong các nguyên nhân gây ho kéo dài.
- Nguyên nhân ho do dị ứng: Cơ thể có thể chịu sự kích thích bởi phấn hoa, lông thú cưng, khói thuốc lá, hóa chất công nghiệp, độ ẩm môi trường,...
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc ức chế men chuyển angiotensin được sử dụng để chữa bệnh tăng huyết áp và bệnh tim có thể phát sinh tác dụng phụ, chẳng hạn như ho.
- Bệnh ở đường tiêu hóa: Trào ngược dạ dày thực quản là một trong những nguyên nhân gây nhiễm trùng đường hô hấp. Khi dạ dày bị trào ngược, axit dạ dày di chuyển lên trên, trào vào thực quản khiến niêm mạc bị kích thích và gây ho.
- Nguyên nhân khác: Bệnh ho có thể hình thành từ các yếu tố như hội chứng chảy dịch mũi sau, tổn thương dây thanh quản, nhiễm trùng bởi vi khuẩn, thuyên tắc mạch phổi, suy tim,...
Triệu chứng bệnh ho không thể bỏ qua
Triệu chứng điển hình của bệnh là những cơn ho ngắn hoặc dai dẳng khiến người bệnh ngứa rát cổ họng. Khác với nhiều bệnh lý khác, ho rất dễ phát hiện. Những dấu hiệu nhận biết bệnh ho là:
- Nghẹt mũi, sốt nhẹ, chảy nước mũi
- Cảm thấy mệt mỏi, ớn lạnh do cảm lạnh hoặc cảm cúm
- Cơ thể nhức mỏi
- Ho kéo dài gây đau đầu hoặc đau rát cổ họng
- Ho khạc đờm và dịch nhầy
- Các cơn ho kéo dài về đêm ảnh hưởng đến giấc ngủ
Những triệu chứng lâm sàng có thể cải thiện trong 14 ngày. Trong trường hợp bệnh kéo dài và xuất hiện thêm các tình trạng sau, người bệnh cần đi thăm khám:
- Khó thở, sốt cao
- Đau đầu, tức ngực
- Cơ thể mệt mỏi, buồn ngủ, mất tỉnh táo
- Ho kèm dịch nhầy và máu
Vì triệu chứng của bệnh ho rất dễ nhận biết nên người bệnh có thể phát hiện, điều trị kịp thời. Tuy nhiên, vì là bệnh phổ biến nên nhiều người mang tâm lý chủ quan, không chữa tận gốc hoặc tìm sai biện pháp điều trị. Điều này khiến bệnh kéo dài và phát triển nặng hơn.
Phân loại bệnh ho phổ biến
Bệnh lý này có nhiều dạng khác nhau và được phân loại dựa trên biểu hiện lâm sàng. Các bệnh ho phổ biến hiện nay gồm:
- Bệnh ho cấp tính: Tình trạng cấp tính có triệu chứng ho xuất hiện đột ngột nhưng thời gian kéo dài dưới 3 tuần. Bệnh nhân gặp phải tình trạng suy nhược, mệt mỏi, sốt, viêm họng, thở khò khè, đổ mồ hôi về đêm. Nguyên nhân là do dị ứng, nhiễm khuẩn, tràn dịch phổi,...
- Ho mãn tính: Đây là giai đoạn bệnh kéo dài trên 8 tuần và triệu chứng phát triển nghiêm trọng hơn. Yếu tố khiến bệnh nặng hơn là do hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản, viêm phế quản mạn, nhiễm trùng,...
- Bệnh ho khan: Đây là hiện tượng ho gây ngứa họng nhưng không khạc đờm, không gây khó thở và không bị nặng ngực. Tuy nhiên, bệnh lý dễ dẫn tới mất tiếng, khàn giọng, sưng họng,... Lưu ý, nó cũng có thể là bệnh nhiễm khuẩn liên quan đến đường hô hấp. Bệnh kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt.
- Ho có đờm: Đờm là chất dịch chứa chất nhầy, bạch cầu mủ, hồng cầu và độc tố xâm nhập đường hô hấp. Đây có thể là triệu chứng của bệnh viêm xoang, viêm họng, tắc nghẹt mũi,... Lúc này, người bệnh sẽ cảm thấy khó thở, nặng ngực, khi đi bộ hoặc nói chuyện, triệu chứng sẽ tăng lên. Bệnh nhân không điều trị dứt điểm có thể mắc lao phổi hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
- Ho gà: Ho gà là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính tại đường hô hấp, nguyên nhân gây ra do virus. Dấu hiệu nhận biết là tình trạng ho từng cơn, cuối cơn ho xuất hiện tiếng rít gần giống với tiếng gà gáy. Một số bệnh lý có thể hình thành từ bệnh ho gà là vỡ phế nang, viêm phế quản, viêm màng não, tràn khí màng phổi, đe dọa tính mạng,...
- Ho ra máu; Người bệnh có thể ho ra máu bọt hoặc máu đỏ tươi. Đây là dấu hiệu để bạn nhận biết bệnh viêm phổi cấp, viêm phổi mãn, ung thư phổi,... Khi ho khạc đờm dính máu tươi, hàm lượng máu tăng dần khiến bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, đau tức ngực, khó thở, sụt cân. Khi bị ho ra máu, người bệnh nên sớm đến gặp bác sĩ.
- Ho tắc tiếng: Đây là hiện tượng khiến người bệnh bị khàn giọng và mất tiếng. Ho tắc tiếng còn có thể liên quan đến các bệnh hen suyễn, viêm họng, hen phế quản, viêm thanh quản,...
- Ho lao: Nguyên nhân chính gây ho lao là do vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis. Trường hợp dễ mắc bệnh là người có hệ miễn dịch yếu, từng tiếp xúc với bệnh nhân ho lao, bị ung thư, tiểu đường, HIV,... Bệnh có thể gây biến chứng u nấm phổi, tràn khí màng phổi, tràn dịch màng phổi,... Do đó, khi gặp triệu chứng này, bạn cần sớm đi thăm khám để có phác đồ điều trị hiệu quả.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh ho
Người bệnh không tìm được biện pháp điều trị phù hợp khiến tình trạng ho nặng hơn. Bệnh kéo dài và tạo điều kiện xuất hiện biến chứng nguy hiểm. Ho có thể khiến bệnh nhân bị tổn thương thanh quản, vỡ khí quản, tràn dịch phổi, ung thư phổi...
Để bảo vệ sức khỏe, bạn cần thực hiện các cách phòng tránh phù hợp. Muốn hạn chế mức thấp nhất khả năng bị ho, bạn hãy chú ý:
- Bổ sung thực phẩm giàu vitamin, đặc biệt là vitamin C để cải thiện hệ miễn dịch. Như vậy, bạn có thể hạn chế sự xâm nhập của tác nhân có hại.
- Uống đủ lượng nước cần thiết để đào thải dịch nhầy trong cơ thể
- Vào thời điểm giao mùa hoặc khi trời trở lạnh, bạn nên giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ
- Người có cơ địa dị ứng hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông động vật, nấm mốc,... Đặc biệt là hạn chế tắm khuya hoặc tắm nước lạnh
- Thường xuyên vận động, rèn luyện sức khỏe bằng các bài tập thể dục, chơi thể thao, chạy bộ,...
- Thực hiện lối sống lành mạnh, tích cực, hạn chế thức khuya, tránh tình tạng căng thẳng, mệt mỏi. Duy trì thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ 2 lần/ năm để sớm phát hiện bệnh lý.
Các biện pháp điều trị bệnh ho
Nếu chỉ bị ho đơn thuần, người bệnh có thể cải thiện tình trạng bằng các biện pháp dân gian. Ngược lại, khi đi kèm triệu chứng nghiêm trọng như nôn mửa hoặc ho ra máu,... có thể bạn đã mắc bệnh lý nghiêm trọng. Lúc này, người bệnh cần tìm đến biện pháp điều trị ho chuyên sâu hơn.
Cách điều trị bằng Tây y
Thuốc tây có khả năng mang lại hiệu quả nhanh và tương đối tiện lợi. Tây y bao gồm nhiều dạng khác nhau như siro ho, viên ngậm, thuốc uống. Mục tiêu của thuốc là loại bỏ triệu chứng và ngăn chặn sự phát triển của biến chứng. Những loại thuốc trị ho quen thuộc gồm:
- Thuốc kháng sinh: Có thể loại trừ và hạn chế hại khuẩn gây bệnh. Đồng thời, Penicillin, Amoxicillin, Roxithromycin,... còn giúp đẩy lùi các cơn ho.
- Thuốc giảm ho: Có tác dụng giảm đau và ức chế trung tâm hô hấp. Nhóm thuốc chứa codein phù hợp với người trưởng thành và người bị ho nhưng không xuất hiện đờm. Chống chỉ định loại thuốc này với người bị hen suyễn, suy hô hấp, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và cho con bú. Tên nhóm thuốc được sử dụng phổ biến là: Neocodion, Atussin, Codepect,...
- Thuốc tiêu đờm: Những loại thuốc như Acetylcystein, Ambroxol, Carbocisteine, Bromhexin, Erdosteine,... sẽ làm giảm độ đặc của đờm.
- Thuốc kháng viêm: Đẩy lùi tình trạng sưng viêm, đau rát cổ họng khi xuất hiện cơn ho có đờm. Người bệnh có thể điều trị bằng Diclophenac, Ibuprofen,...
Đa phần, bệnh nhân tự mua thuốc tây về điều trị nên có thói quen sử dụng sai liều lượng. Đây chính là lý do khiến họ dễ gặp tác dụng phụ và bị nhờn thuốc. Lúc này, tình trạng ho khan, ho có đờm, ho dai dẳng càng nghiêm trọng. Vì vậy, người bệnh cần mua thuốc theo đơn kê của y, bác sĩ để bảo vệ sức khỏe.
Đẩy lùi bệnh ho bằng mẹo tại nhà
Phương pháp này chủ yếu sử dụng dược liệu gần gũi và tiết kiệm chi phí. Mẹo tại nhà đặc biệt phù hợp với người bị ho ở mức độ nhẹ. Người bệnh có thể áp dụng bài thuốc trị ho dân gian như:
- Sử dụng mật ong: Chứa nhiều hợp chất có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, bổ sung dưỡng chất để làm lành tổn thương tại niêm mạc. Người bệnh có thể pha mật ong với nước chanh hoặc trà gừng để đẩy lùi triệu chứng khó chịu.
- Áp dụng cách chữa bệnh bằng gừng: Tồn tại hoạt chất Gingerol, có khả năng tiêu viêm, giảm ho, chống sưng và hạn chế tình trạng dị ứng tại đường hô hấp. Bạn nên điều trị bằng cách chưng gừng với đường phèn hoặc uống nước gừng pha thêm chút muối,...
- Điều trị bằng lá hẹ: Trong hẹ chứa allicin, hoạt chất giúp ức chế sự phát triển của hại khuẩn, đồng thời tiêu đờm, giảm ho hiệu quả. Bạn có thể chưng cách thủy lá hẹ với đường phèn và kiên trì sử dụng 2 lần/ ngày.
Biện pháp dân gian có khả năng giảm ho và làm dịu đường hô hấp. Tuy nhiên cách chữa này chỉ phù hợp với người mắc bệnh ho ở mức độ nhẹ, triệu chứng cấp tính hoặc họng chịu sự kích thích.
Mặc dù mẹo tại nhà ít gây tác dụng phụ nhưng trẻ nhỏ và phụ nữ trong thời kỳ thai sản không tùy ý áp dụng. Những bệnh nhân có cơ địa nhạy cảm tốt nhất nên lắng nghe tư vấn của y, bác sĩ.
Cách điều trị bệnh ho bằng Đông y
Đông y quan niệm chứng ho do chức năng tỳ suy giảm, can hỏa phạn phế, phong hàn táo nhiệt, thận khí hư và phế hư tổn. Để trị tận gốc bệnh ho, thuốc nam sẽ bổ phế, bình suyễn, kiện tỳ và tăng cường chức năng của thận. Mặt khác, Đông y còn phục hồi sự tổn thương tại niêm mạc đường hô hấp.
Biện pháp Đông y được nhiều bệnh nhân tin tưởng nhờ tính an toàn, tác dụng toàn diện và hạn chế tái phát. Các dược chất sẽ thẩm thấu vào cơ thể để giải quyết bệnh từ từ và mang tới kết quả bền vững.
Đặc biệt, liều lượng bài thuốc được gia giảm phù hợp dựa trên cơ địa của từng người. Vì thành phần của thuốc đều là thảo dược thuần tự nhiên nên người bệnh có thể sử dụng trong thời gian dài. Khi kiên trì uống thuốc, bạn không chỉ loại bỏ căn nguyên gây bệnh mà còn nâng cao sức đề kháng. Đó là lý do ngày càng có nhiều bệnh nhân áp dụng các bài thuốc nam.
Hy vọng với những thông tin trong bài viết, bạn đã hiểu thêm về các bệnh ho cũng như cách kiểm soát hiệu quả. Vì đây là bệnh lý phổ biến nên người bệnh không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, không vì vậy mà bạn chủ quan, điều trị hời hợt. Nếu các đợt ho kéo dài tới 2 tuần, bệnh nhân nên đi khám tại cơ sở y tế uy tín để nhận phác đồ điều trị phù hợp.
