Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là bệnh lý hô hấp phổ biến, nếu không được điều trị tốt có thể dẫn các biến chứng như hen suyễn, viêm xoang, viêm phổi, viêm phế quản… Bài viết dưới đây sẽ phân tích mức độ nguy hiểm và khả năng điều trị dứt điểm của bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ nhỏ.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là gì? Có nguy hiểm không?
Viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm nhiễm tại niêm mạc mũi (màng lót bên trong mũi) do dị ứng với các tác nhân bên trong và bên ngoài cơ thể. Tình trạng này được đặc trưng bởi các triệu chứng như hắt hơi, chảy nước mũi, ngạt mũi và ngứa mũi.
Ở Việt Nam, tỉ lệ trẻ em bị viêm mũi dị ứng khá cao, lên tới 40%. Ở những đứa trẻ có bệnh chàm, hen suyễn hoặc các bệnh cơ địa khác, nguy cơ mắc bệnh có thể cao hơn.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em dù không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng nhưng ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và sự phát triển của bé. Bệnh khiến trẻ cảm thấy khó chịu, dễ cáu gắt, biếng ăn, mất ngủ, ảnh hưởng đến cân nặng và sức khỏe lâu dài.
Nguy hiểm hơn, nếu không được điều trị kịp thời và dứt điểm,bệnh có thể gây ra một số biến chứng như:
- Biến chứng đường hô hấp: Viêm mũi dị ứng là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus và các tác nhân bên ngoài xâm nhập và gây ra các bệnh lý đường hô hấp. Trẻ có nguy cơ mắc các bệnh lý như viêm họng, viêm thanh quản, viêm amidan, viêm xoang, viêm tai giữa….
- Bệnh hen suyễn: Viêm mũi dị ứng có thể trở thành căn nguyên khởi phát các đợt cấp của bệnh hen suyễn. Tình trạng này nếu không được kiểm soát, trẻ có thể bị hen suyễn mãn tính.
- Biến chứng ở mắt: Trẻ bị viêm mũi dị ứng lâu ngày có thể gặp một số vấn đề về mắt như ngứa, sưng, đỏ mắt, thường xuyên chảy nước mắt, viêm kết mạc…
Quan trọng hơn, viêm mũi dị ứng nếu kéo dài sẽ làm giảm khả năng học tập, ghi nhớ và khám phá thế giới xung quanh của trẻ. Tình trạng này nếu xảy ra ở giai đoạn trẻ đang phát triển trí não có thể gây nên hiện tượng chậm phát triển trí tuệ, ảnh hưởng đến tương lai lâu dài của trẻ.
Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Ở trẻ, bệnh viêm mũi dị ứng thường làm xuất hiện một số triệu chứng khó chịu, gây ảnh hưởng không nhỏ đển việc ăn uống, nghỉ ngơi và vui chơi của các bé.
Các triệu chứng viêm mũi dị ứng điển hình, dễ nhận biết ở trẻ gồm:
- Trẻ thường xuyên ngứa mũi, muốn hắt hơi hoặc liên tục hắt hơi
- Sổ mũi, chảy nước mũi
- Dịch nước mũi màu trắng, trong hoặc hơi đục
- Nghẹt mũi, khó thở bằng mũi, thường xuyên há miệng để thở
- Một só trẻ có dấu hiệu đau họng, kèm theo nhức đầu, ù tai
- Trẻ bỏ ăn, chán ăn, mệt mỏi, ít vân động
- Triệu chứng khác: Trẻ có thể bị chảy máu cam, ù tai, nhức đầu, ngứa mắt
Ở một số trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, các triệu chứng thường sơ sài và dễ nhầm lẫn với bệnh cúm hoặc cảm lạnh thông thường. Cha mẹ cần lưu quan sát và đưa trẻ đi khám để phát hiện, điều trị bệnh từ sớm.
Nguyên nhân gây bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em có thể xảy ra theo mùa hoặc quanh năm. Các tác nhân gây viêm mũi dị ứng cho trẻ thường tồn tại ngay trong môi trường, không khí hằng ngày trẻ hít phải như lông động vật, bụi bẩn, phấn hoa, nấm mốc, mỹ phẩm… Ngoài ra bệnh còn liên quan đến yếu tố cơ địa, di truyền, dị hình về cấu trúc và giải phẫu hốc mũi….
Một số tác nhân xuất hiện quanh năm, số còn lại chiếm tỷ lệ nhiều hơn xuất hiện tập trung vào các mùa đặc biệt. Đây là nguyên nhân lý giải tại sao viêm mũi dị ứng ở trẻ em thường xuất hiện quanh năm, khó điều trị và có xu hướng nặng hơn vào một khoảng thời gian nào đó trong năm.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em có chữa được không?
Theo các chuyên gia, rất khó để điều trị dứt điểm viêm mũi dị ứng ở trẻ em. Bởi các tác nhân gây bệnh rất nhỏ, rất khó để xác định chính xác loại dị nguyên nào gây dị ứng cho trẻ. Bên cạnh đó, chúng tồn tại ngay trong không khí và môi trường sống hằng ngày của trẻ nên hầu như không thể loại bỏ triệt để được tác nhân gây dị ứng.
Tuy khó điều trị nhưng các chuyên gia cho rằng, viêm mũi dị ứng ở trẻ vẫn có thể chữa được. Điều quan trọng là trẻ cần được phát hiện bệnh sớm, chủ động điều trị đúng cách và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với các dị nguyên. Như vậy, viêm mũi dị ứng ở trẻ có thể khỏi hoặc giảm tối đa nguy cơ tái phát. Do vậy, ngay khi phát hiện những triệu chứng nghi ngờ đầu tiên của bệnh viêm mũi dị ứng, cha mẹ nên sớm đưa trẻ đi khám và điều trị dứt điểm để tránh bệnh phát triển nặng hơn, khó điều trị hơn.
Điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em như thế nào?
Mục tiêu của việc điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em là do cải thiện và giảm tối đa các ảnh hưởng của triệu chứng đến cuộc sống và sinh hoạt của trẻ. Tùy vào mức độ nặng nhẹ, độ tuổi và thể trạng của trẻ, các bố mẹ có thể lựa chọn các phương án điều trị sau đây:
Kinh nghiệm chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ tại nhà
Một số mẹo dưới đây có thể giúp trẻ cải thiện nhanh các triệu chứng viêm mũi dị ứng như:
- Chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ bằng nước muối: Mẹ có thể sử dụng nước muối sinh lý nhỏ trực tiếp vào mũi để vệ sinh mũi xoang và làm sạch chất nhầy trong mũi của trẻ. Thực hiện mỗi ngày 3 – 4 lần theo đúng hướng dẫn sẽ nhanh chóng cải thiện bệnh.
- Sử dụng nước ép tỏi chữa viêm mũi dị ứng: Mẹ có thể nhỏ trực tiếp nước ép tỏi nguyên chất hoặc hỗn hợp nước ép tỏi với mật ong vào mũi trẻ sau khi đã vệ sinh sạch sẽ mũi. Dung dịch này có thể giúp trẻ cải thiện tình trạng ngứa, ngạt mũi nhanh chóng.
- Trị viêm mũi dị ứng ở trẻ bằng ngải cứu: Một cách hiệu quả khác để cải thiện bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ là sử dụng lá ngải cứu. Mẹ có thể cho trẻ uống nước lá ngải cứu đun sôi hoặc thêm ngải cứu vào chế độ ăn hằng ngày như trứng hầm ngải cứu, trứng rán ngải cứu…
Các mẹo chữa viêm mũi dị ứng tại nhà chỉ nên được áp dụng trong những trường hợp bệnh nhẹ, mới mắc nhằm cải thiện triệu chứng. Cha mẹ tuyệt đối không lạm dụng các mẹo dân gian này, thay thế thuốc chữa bệnh cho trẻ, đặc biệt là trong những trường hợp viêm mũi dị ứng nặng.
Bên cạnh đó, cha mẹ cần lưu ý:
- Nước ép tỏi có thể gây bỏng rát, phù nề niêm mạc mũi. Do vậy, không sử dụng nước ép tỏi nhỏ trực tiếp vào mũi của trẻ dưới 3 tuổi. Những trường hợp khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Dùng nước muối rửa mũi quá nhiều có thể làm mất đi lớp chất nhầy tự nhiên trong khoang mũi. Do vậy, chỉ nên dùng nước muối sinh lý rửa mũi trước khi nhỏ thuốc trị ngạt mũi.
- Không dùng miệng hút mũi cho trẻ vì có thể khiến lây lan mầm bệnh từ khoang miệng cha mẹ sang hệ hô hấp của trẻ.
- Khi dùng xilanh hút mũi cần lưu ý thực hiện đúng thao tác để tránh gây tổn thương niêm mạc mũi, làm trẻ sặc hoặc khiến nước tràn vào màng phổi, gây nguy hiểm.
Thuốc chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ
Thuốc điều trị viêm mũi dị ứng cho trẻ được chia thành 2 loại: thuốc uống và thuốc dùng tại chỗ (dạng xông hoặc phun xịt).
Thuốc uống:
- Thuốc kháng histamin H1: clorpheniramin, loratadin, cetirizin… Giúp giảm các triệu chứng ngứa mũi, ngạt mũi, chảy nước mũi…
- Thuốc kháng sinh: Dùng khi có nhiễm khuẩn hoặc bội nhiễm vi khuẩn.
- Nhóm thuốc chống viêm, giảm phù nề Glucocorticoid: prednisone, prednisolone, dexamethasone…. chỉ dùng khi trẻ bị viêm mũi xoang nặng và mạn tính hoặc có biến chứng.
Thuốc dùng tại chỗ:
- Thuốc nhỏ mũi hoặc phun xịt có chứa NaCl 0,9%
- Thuốc xịt chứa corticoid: Rhinocort, Flixonase, Pivalone…. chống viêm, giảm phù nề niêm mạc mũi
- Thuốc xịt chứa hoạt chất co mạch: Xylometazolin 0.05% – 0.1% (biệt dược Otilin, Otrivin, Coldi-B…) giảm ngạt mũi, chảy nước mũi
Niêm mạc mũi của trẻ em thường mỏng và dễ nhạy cảm hơn so với người lớn. Do vậy, việc sử dụng thuốc tân dược chữa dị ứng có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm đến sức khỏe.
Đặc biệt là một số thuốc có chứa corticoid có thể ức chế vỏ thượng thận của trẻ giảm tiết hormon, làm tăng giữ muối nước, ứ đọng mỡ ở thân trên, tăng đường huyết…. Corticoid và các thuốc co mạch tại chỗ còn gây nhờn thuốc, phụ thuộc thuốc, làm tăng khả năng tái phát, lần sau nặng hơn lần trước.
Các thuốc này còn gây ức chế sự làm lành các tổn thương ở niêm mạc mũi, khiến bệnh kéo dài hoặc nặng hơn. Vì vậy, khi nhận thấy các triệu chứng viêm mũi dị ứng ở trẻ em, bố mẹ nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa để xác định nguyên nhân gây bệnh và có phương án điều trị phù hợp và đúng đắn nhất.
Chữa viêm mũi dị ứng ở trẻ bằng bài thuốc Đông y
Đông y xếp bệnh viêm mũi dị ứng vào phạm vi chứng “tỵ trất”, “tỵ cừu” và “tỵ uyên”. Theo các tài liệu y học cổ truyền, viêm mũi dị ứng thực chất là bản hư tiêu thực. Nguyên nhân gây bệnh được xác định là do phế, tỳ, thận suy nhược khiến ngoại tà (phòng hàn, nhiệt độc, dị khí) tấn công. Hai yếu tí này khi kết hợp với nhau gây hao tổn tân dịch, phế khí hư nhiệt, đề kháng suy giảm mà hình thành bệnh.
Để chữa bệnh này, Đông y áp dụng nguyên tắc chữa bệnh từ gốc, bổ chính khu tà. Các bài thuốc vừa tấn công vào gốc rễ, loại bỏ căn nguyên gây bệnh, vừa tán hàn, thanh nhiệt đẩy lùi triệu chứng. Nhờ vậy, bệnh sẽ nhanh chóng được cải thiện từ bên trong, nâng cao khả năng đề kháng, ngừa bệnh tái phát.
Một số bài thuốc chữa viêm mũi dị ứng ở trẻ em:
- Bài thuốc 1: Quế chi 6g, gừng 6g, bạch chỉ 10g, bèo cái (bỏ rễ) 12g, ké đầu ngựa 12g, kinh giới 10g, hành trắng 8g, mã đề 10g, đại táo 3 quả. Đun sắc với nước, uống sáng, chiều.
- Bài thuốc 2: Bồ công anh, ké đầu ngựa, kim ngân hoa, kinh giới, rau diếp cá mỗi vị 12g, mã đề, lá dâu tằm, cam thảo nam và cúc tần mỗi thứ 8 – 10g, bạc hà 6 – 8g. Đun sắc với 750ml đến khi còn 1 nửa. Cho trẻ uống 2 – 3 lần mỗi ngày.
- Bài thuốc 3: Rễ đinh lăng, ké đầu ngựa, đậu ván sao, kinh giới, ý dĩ sao và đẳng sâm mỗi thứ 10 – 12g, mã đề, bạc hà và bạch chỉ mỗi thứ 8 – 10g và ngũ vị tử 6g.
Cách chăm sóc trẻ bị viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng khiến trẻ thường xuyên thấy ngạt mũi, sổ mũi gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Mẹ cần lưu ý một số điều dưới đây để chăm sóc trẻ khi bị viêm mũi dị ứng tốt nhất:
- Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, nước trái cây hoặc bú mẹ
- Hướng dẫn trẻ lớn tự hỉ mũi, dùng nước muối sinh lý đúng lượng để làm nước mũi loãng ra.
- Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc hoặc sử dụng các mẹo dân gian khi chưa được khuyến cáo từ chuyên gia
- Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh, hợp vệ sinh
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em tuy không quá nguy hiểm nhưng rất khó để điều trị dứt điểm. Nhận biết sớm, điều trị đúng cách là cách tốt nhất để giải quyết bệnh và tránh các nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Do vậy, ngay khi có những dấu hiệu ban đầu, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị từ sớm.
