Tại vị trí gan bàn chân là huyệt dũng tuyền, là một trong hàng trăm huyệt đạo trên cơ thể người. Đông y thường gọi đây là “điểm vàng” trong điều trị bệnh hiệu quả. Nắm rõ về vị trí, cách bấm huyệt chính là chìa khóa để có sức khỏe tốt cho mọi người.

Tìm hiểu chung về huyệt dũng tuyền

Huyệt dũng tuyền hay còn được người xưa gọi với những tên gọi khác như địa xung, địa vệ, địa cù, quyết tâm và quế tâm. Huyệt này thường nằm ở vị trí dưới gan bàn chân, nằm trên kinh Thận.

Huyệt dũng tuyền thuộc nhóm huyệt “Tam tài huyệt”. Chữ “dũng” có ý nghĩa biểu thị sự tràn đầy, vọt lên mạnh mẽ. Chữ “tuyền” mang nghĩa là dòng suối. Từ đó hai chữ “Dũng Tuyền” mang ý nghĩa là nguồn nước chảy mạnh, có sức sống mãnh liệt.

Một cách lý giải khác của tên huyệt trong chú giải thiên “Bản Du” viết rằng, nước suối (ý nghĩa tuyền Thủy) nằm ở dưới đất chính là sở sinh của Thiên nhất. Do đó mới đưa vào nơi bắt đầu xuất phát ra của kinh Thiếu âm (Thận) từ đó mới gọi là Dũng Tuyền.

Trong các tài liệu y học cổ truyền, dùng tuyền là huyệt nằm trong 27 loại huyệt vị để châm cứu, có những đặc tính sau đây:

  • Là huyệt đầu tiên của kinh Thận
  • Thuộc hàng Mộc, huyệt Tinh
  • Là huyệt Tả nằm trên kinh Thận
  • Là huyệt vị thuộc nhóm “Hồi dương cửu châm” với tác dụng phục hồi chính chí, nâng cao thể trạng.

Huyệt dũng tuyền còn được liệt vào danh sách 36 tử huyệt nằm trên cơ thể. Nếu tính thuật điểm huyệt theo giờ thì huyệt vị này tương ứng với giờ Hợi. Đây là huyệt có tác dụng giúp thanh Thận nhiệt, giáng âm hỏa, định thần khí.

Chuyên chủ trị các bệnh nằm ở gan bàn chân như đau nhức, nóng lạnh bất thường, bệnh thần kinh như động kinh, mất ngủ, đau giữa đỉnh đầu, nôn mửa, đau họng, kích ngất.

huyet-dung-tuyen
Hình ảnh minh họa huyệt Dũng Tuyền

Huyệt dũng tuyền nằm ở đâu? Cách xác định vị trí huyệt

Để giải đáp câu hỏi huyệt dũng tuyền ở đâu, từ những hướng dẫn của Y học cổ truyền, người bệnh hoàn toàn có thể xác định vị trí huyệt thông qua những cách đơn giản sau:

  • Cách 1: Người bệnh co bàn chân và các ngón chân lại. Dưới bàn chân có một điểm lõm xuống, cách ⅓ trước gan bàn chân. Vị trí lõm đó chính là huyệt dũng tuyền.
  • Cách 2: Tìm huyệt qua điểm nối dưới lòng bàn chân ⅖ trước và ⅗ sau ở đoạn nối giữa ngón chân trỏ và ở điểm bờ sau gót chân, phần lõm đó chính là huyệt dũng tuyền.

Huyệt dũng tuyền ở gan bàn chân cùng các huyệt vị quan trọng khác nên huyệt địa cù (dũng tuyền) chính là cửa ngõ trong sự giao hòa của sinh khí giữa cơ thể và trời đất. Nếu ngồi ở tư thế kiết già, huyệt còn các tác dụng kết nối cơ thể với trời đất.

Theo giải phẫu:

  • Sau lớp da chính là các cơ gấp ngắn của ngón chân và gân cơ gấp dài. Ngoài ra còn có cơ giun, cơ gian cốt mu bàn chân, cơ gian cốt gan chân.
  • Nhánh dây thần kinh chày sau chính là thần kinh vận động cơ
  • Lớp da vị trí huyệt dũng tuyền bị chi phối bởi tiết đoạn thần kinh L3

Cách tác động lên huyệt dũng tuyền để trị bệnh

Do huyệt dũng tuyền nằm ở vị trí dễ dàng xác định nhưng lại có vai trò quan trọng nên việc tác động lên huyệt đạo này cần hết sức lưu ý để tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số cách tác động vào huyệt dũng tuyền dưới đây người bệnh có thể tham khảo:

  • Bôi dầu và massage lên huyệt: Người bệnh thoa dầu gió trực tiếp lên vị trí huyệt sau khi đi ra ngoài lạnh hoặc trước khi đi ngủ, hoặc sau khi vừa tắm xong để làm ấm cơ thể. Việc bôi lên huyệt đặc biệt thích hợp với những người mắc cảm lạnh do thời tiết hoặc chênh lệch nhiệt độ.
  • Day bấm huyệt: Đây là phương pháp đơn giản nhưng được áp dụng phổ biến nhất do nó có thể chữa được nhiều bệnh khác nhau. Người có chuyên môn hoặc không có nhiều kinh nghiệm cũng có thể thực hiện được.
  • Đắp thuốc nam lên huyệt vị: Phương pháp này được sử dụng trong các trường hợp bệnh nhân chảy máu cam, mắc bệnh quai bị. Tuy nhiên, việc đắp thuốc lên huyệt vị này không cho kết quả nhanh chóng nên cần phải thật sự kiên trì mới đạt được kết quả.

huyet-dung-tuyen
Day bấm huyệt là phương pháp đơn giản nhưng được áp dụng phổ biến nhất

Ngoài ra, một số phương thức tác động khác có tác dụng chữa trị bệnh như:

  • Dùng bột Đông y đắp vào huyệt: Hỗ trợ bệnh ho kéo dài, sốt cao
  • Dán thuốc Đông y trực tiếp lên huyệt: Điều trị viêm phế quản và chứng loét miệng
  • Thủy châm Atropin lên huyệt: Điều trị bệnh ho ra máu
  • Cứu điếu ngải: Hỗ trợ chứng mất ngủ, cao huyết áp
  • Châm huyệt dũng tuyền xuyên huyệt thái xung: Chữa đau đầu
  • Điện châm: Điều trị nấc do cơ hoành co thắt
  • Đắp tỏi vào huyệt dũng tuyền: Cầm máu khi chảy máu cam

Phương pháp bấm huyệt và tác dụng huyệt dũng tuyền trong điều trị bệnh

Nằm ở dưới gan bàn chân - nơi có tác động lớn đến cơ thể, nên huyệt có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý quan trọng. Vậy, huyệt dũng tuyền có tác dụng gì? Từ xa xưa, huyệt dũng tuyền thường được sử dụng giúp trị mất ngủ, trúng gió, đau đầu,... 

Dưới đây là một số cách bấm huyệt dũng tuyền và những tác dụng điều trị bệnh:

Cách bấm huyệt dũng tuyền trị ho dai dẳng

Theo những ghi chép xưa của Đông y, việc bấm huyệt dũng tuyền trị dứt cơn ho khan, ho dai dẳng hiệu quả, giúp người bệnh thoải mái hơn. 

Y học cổ truyền cũng chỉ ra, hư hỏa là tác nhân gây ho kéo dài, huyết áp cao. Trừ hư hoa kết hợp với giáng khí nghịch có thể làm giảm ho nhanh chóng

Phương pháp này được các chuyên gia đánh giá cao do có tác dụng hiệu quả mà thực hiện rất đơn giản, tất cả mọi người ai cũng có thể thực hiện được.

Từ cách xác định vị trí huyệt ở trên, người bệnh tiếp tục thực hiện theo bước sau:

  • Tiến hành xoa hai lòng bàn tay vào với nhau đến khi cảm thấy tay nóng lên
  • Người bệnh ngồi lên sàn, để lòng bàn chân hướng lên
  • Thực hiện xoa mạnh vào vị trí huyệt ở hai bàn chân liên tục khoảng 2 phút
  • Đều đặn thực hiện từ 3 - 5 ngày, tận dụng vào thời gian rảnh sẽ cảm thấy những cơn ho sẽ biến mất.

Người bệnh có thể kết hợp massage huyệt dũng tuyền với những tinh dầu tự nhiên như tinh dầu tràm, tất chân, khuynh diệp để đạt được hiệu quả cao. Ngoài việc dùng tay, người bệnh có thể sử dụng cách khác đó là dùng đầu đũa trực tiếp day ấn lên huyệt.

Lưu ý: Khi thực hiện cần phải dùng lực mạnh tác động đến khi chân có cảm giác tê nhức và lan sang vị trí khác mới phát huy hiệu quả.

Điều trị trúng gió

Với những trường hợp bệnh nhân tự nhiên lên cơn co giật, ngất xỉu, méo miệng,... đây đều là hiện tượng trúng gió. Để những triệu chứng này biến mất, người bệnh nên nhờ người hỗ trợ sơ cứu bằng cách sử dụng cùi chỏ ngón trỏ hoặc dùng vật cứng tác động thật mạnh lên huyệt dũng tuyền. Sau đó xoa mạnh vào các đầu ngón tay để bệnh nhân mau chóng của thiện bệnh.

Với những trường hợp bệnh nhân bị ngất xỉu, có thể thực hiện day ấn huyệt và kết hợp uống một cốc nước gừng sẽ giúp bệnh nhân hồi tỉnh nhanh chóng. Sau đó, người thân nên đưa bệnh nhân tới các cơ sở y tế để được khám điều trị.

huyet-dung-tuyen
Tác động vào huyệt đạo Dũng Tuyền giúp điều trị nhiều bệnh lý

Bấm huyệt huyệt dũng tuyền chữa mất ngủ

Bấm huyệt dũng tuyền còn giúp cho khí huyết lưu thông, từ đó hoạt động tuần hoàn máu được diễn ra bình thường, giảm các triệu chứng co cơ, tê tay chân vào mỗi đêm. Từ đó, việc bấm huyệt sẽ làm cho thể trạng và tinh thần của người bệnh thoải mái, có những thay đổi tích cực, giảm mệt mỏi, căng thẳng và làm cho chất lượng giấc ngủ cao hơn.

Kỹ thuật bấm huyệt dũng tuyền điều trị mất ngủ:

  • Người bệnh ngồi trên sàn, khoanh chân, để gan bàn chân hướng lên một cách tự nhiên nhất.
  • Sau đó, dùng ngón tay cái đặt ở gót chân, bốn ngón tay còn lại ôm lấy mặt trên của chân
  • Tiến hành xoa bóp nhẹ nhàng từ vị trí gót chân lên đến huyệt dũng tuyền. Khi thực hiện phải đảm bảo lực tác động đủ mạnh khiến có cảm giác tức ở chân
  • Thực hiện mỗi bên chân khoảng 20 - 40 lần thì kết thúc.

Ngoài cách dùng ngón tay cái, người bệnh có thể thực hiện bằng cách vỗ mạnh vào huyệt đến khi dưới lòng bàn chân cảm giác nóng lên.

Lưu ý: Vị trí huyệt dũng tuyền tương đối nhạy cảm nên khi bấm huyệt xong người bệnh nên ngâm chân vào nước ấm, để giúp tinh thần thoải mái và làm cho giấc ngủ ngon hơn. Cách thức đơn giản nên đối tượng nào cũng có thể áp dụng từ người lớn, trẻ em hay người cao tuổi.

Bấm huyệt dũng tuyền điều trị bệnh thận, đào thải độc tố ở thận

Huyệt dũng tuyền được nằm ở vị trí đặc biệt, trên kinh Thận nên các tác động nhỏ ở huyệt cũng ảnh hưởng tới chức năng của thận. Đồng thời, vị trí thuyệt dũng tuyền ở chân, tiếp xúc với sinh khí của đất nên thường là nơi có nhiều khí độc. Từ đó, việc day bấm huyệt hay massage nhẹ nhàng có tác dụng hiệu quả để đào thải các độc tố cơ thể và làm tiêu tán độc khí ra bên ngoài.

Người bệnh có thể thực hiện bấm huyệt dũng tuyền theo hai cách dưới đây:

Cách 1: 

  • Xác định vị trí huyệt theo cách ở trên, sau đó dùng tay nhẹ nhàng xoa bóp vào huyệt và vị trí xung quanh
  • Thực hiện đều đặn 2 - 3 lần mỗi ngày, mỗi lần ít nhất 20 - 30 vòng

Cách 2:

  • Đun nước nóng và pha cùng vài hạt muối
  • Người bệnh thực hiện ngâm chân trong nước ấm khoảng 20 - 30 phút. Khi ngâm có thể dùng ngón tay xoa bóp nhẹ nhàng gan bàn chân và huyệt để giúp tác động lên huyệt hiệu quả hơn.
  • Thực hiện vào buổi tối trước khi đi ngủ, và làm liên tục trong 1 tuần

Để đạt được hiệu quả tốt nhất giúp cải thiện chức năng thận, người bệnh nên day bấm huyệt vào mỗi buổi sáng sau khi thức dậy, thời gian tốt nhất là trước 7 giờ sáng.

Người bệnh nên uống một cốc nước ấm trước khi thực hiện để hỗ trợ thận đào thải độc tố tốt nhất. Thói quen này không chỉ làm tăng cường sức khỏe mà còn giúp kéo dài tuổi thọ bệnh nhân.

Bấm huyệt dũng tuyền giúp giảm cơn co cơ, chuột rút

Với những bệnh nhân có hiện tượng co rút, co cơ, người thân có thể thực hiện day ấn huyệt dũng tuyền cho người bệnh. Sau khi ấn xong, gập ngón chân cái lên xuống một vài lần để hiện tượng co rút biến mất.

Lưu ý: Khi thực hiện day ấn huyệt, người bệnh cần thả lỏng toàn bộ cơ thể đặc biệt là chân.

huyet-dung-tuyen
Bấm huyệt dũng tuyền giúp giảm cơn co cơ, chuột rút

Điều trị hiện tượng méo miệng, cấm khẩu

Một số trường hợp bị trúng gió xong sẽ có hiện tượng méo miệng hoặc cấm khẩu (không nói được). Nếu không được hỗ trợ điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng nhiều đến hệ thần kinh và cuộc sống bệnh nhân.

Cách sơ cứu nhanh nhất để cải thiện tình trạng bệnh đó chính là ấn huyệt dũng tuyền. Các bước thực hiện tương tự như những phần ở trên. Ngoài ra, nên kết hợp các huyệt đạo khác trên mặt để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất:

  • Huyệt thừa tương: Đây là huyệt vị nằm ở trên môi, vị trí lõm vào ở giữa môi
  • Huyệt địa tương: Huyệt đạo nằm ở hai bên mép
  • Huyệt nhân trung: Huyệt nhân trung nằm ở ngay vị trí lõm nhất trên thành môi trên. Người bệnh có thể xác định huyệt đạo này bằng cách chia nhân trung ra thành 3 phần, vị trí huyệt sẽ nằm ở ⅓ tính từ trên xuống.
  • Huyệt giáp xa: Huyệt đạo này nằm ở xương hàm dưới hay vị trí nổi lên cao ở hai gò má khi cắn chặt hai hàm với nhau.

Lưu ý khi bấm huyệt đảm bảo an toàn, hiệu quả

Huyệt dũng tuyền nằm trong hệ thống 36 tử huyệt của cơ thể nên vai trò của huyệt đạo rất quan trọng. Nếu như khi tác động không đúng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số tác dụng phổ biến của huyệt dũng tuyền đó là hỗ trợ điều trị bệnh ho khan, đau đầu, bất tỉnh,...

Để tăng hiệu quả điều trị, người bệnh cần lưu ý một số điều dưới đây trước khi tiến hành day bấm huyệt:

  • Nên tác động tới huyệt với lực vừa phải, không bấm quá mạnh có thể làm tổn thương khớp chân, nếu bấm quá nhẹ không đủ tác động điều trị bệnh.
  • Phụ nữ đang mang thai hoặc đang ở trong thời kỳ kinh nguyệt không nên thực hiện bấm huyệt dũng tuyền vì có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của thai phụ.
  • Người mắc bệnh xương khớp, đau khớp bàn tay chân hoặc hay bị cao huyết áp, bệnh tim mạch, dạ dày không nên áp dụng bấm huyệt để điều trị.
  • Những đối tượng mắc vấn đề về tâm lý, hay bị kích động không nên bấm huyệt dũng tuyền.
  • Với những trường hợp bị ngất sau khi uống rượu không được thực hiện bấm huyệt vì có thể ảnh hưởng đến dạ dày, làm toàn thân ê ẩm.
  • Người bệnh khi tiến hành bấm huyệt cần đảm bảo thực hiện đều đặn từ 3 - 5 lần/tuần mới có được hiệu quả rõ rệt
  • Khi bấm huyệt, cả người bệnh hoặc người hỗ trợ phải vệ sinh tay thật sạch sẽ, cắt móng tay để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng bàn chân hoặc thâm tím. Có trường hợp sẽ xuất hiện hiện tượng chảy máu.
  • Giữ ấm bàn chân
  • Với những người bệnh thường xuyên bị mất ngủ, trong thời gian đầu khi ấn huyệt sẽ thường xuyên bị đau nhức đầu. Làm liên tục một thời gian sẽ không còn hiện tượng này nữa và người bệnh có giấc ngủ sâu hơn và ngon hơn.
  • Điều trị ho người bệnh cần thường xuyên súc miệng với nước muối hoặc ngậm chanh muối để cải thiện bệnh nhanh hơn.
  • Trước khi bấm huyệt nên để lòng bàn chân ấm để khi tác động đạt được hiệu quả tốt nhất. Người bệnh có thể chà xát mạnh hai lòng bàn chân vào nhau hoặc ngâm chân với nước ấm, điều này sẽ làm khi huyết được lưu thông tốt hơn.
  • Phương pháp ấn huyệt dũng tuyền chỉ áp dụng điều trị những triệu chứng, với những bệnh nhân có bệnh lý nặng cần đi khám và điều trị tại các cơ sở y tế.

Huyệt dũng tuyền là một trong những huyệt vị quan trọng của cơ thể, nằm ở kinh Thận có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, khi thực hiện người bệnh cần hết sức lưu ý vì khi không xác định được và có phương pháp sai có thể làm ảnh hưởng tới sức khỏe.

Nhóm bệnh

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!


Bài viết liên quan