Bạch Giới Tử

Bạch giới tử là gì?

Bạch giới tử thực chất chính là hạt của cây cải canh đã được sấy khô. Thông tin của loại dược liệu này như sau:

• Tên thường gọi: Hạt cải canh.
• Tên gọi trong Đông y: Thái chi, thục giới.
• Tên theo khoa học: Brassica Alba (L) Boiss hay Brassica a Juncea (L).
• Thuộc họ: Cải. 

Bạch giới tử là cây thân thảo, có tuổi thọ ngắn, sống theo mùa vụ. Loại cây này rất quen thuộc ở các vùng quê của nước ta, hầu hết mọi người đều có thể dễ dàng hình dung ra đặc điểm, hình thái qua những mô tả sau:

• Thân: Thân bạch cây màu xanh lục, dáng tròn dạng hơi mềm, mọc thẳng đứng, chiều cao trung bình từ 1-1,5m.
• Lá: Cải canh có cuống ngắn, dạng lá đơn, mọc so le quanh thân cây.
• Hoa: Hoa bạch giới tử là thường mọc thành cụm, thuộc nhóm hoa lưỡng tính. Cánh hoa có dáng hơi dài, gồm 4 cánh xếp với nhau thành hình dấu cộng. Hoa bạch giới tử gồm 6 nhị, trong đó có 4 nhị dài và 2 nhị ngắn.
• Quả: Quả bạch tử giới có màu vàng nâu, bên ngoài có lớp lông ngắn mỏng, bên trong chứa từ 4 đến 6 hạt nhỏ.
• Hạt: Hạt cải chính là dược liệu bạch giới tử mà Đông y thường gọi. Hạt hình cầu, đường kính 2mm, vỏ ngoài màu vàng hơi trắng hoặc màu tro nhạt, có đường vân rãnh hình lưới rất mờ, dùng bằng mắt thường khó có thể nhìn rõ. Làm vỡ hạt ra sẽ thấy bên trong có nhân chứa dầu, màu vàng nhẹ, không mùi.

Cây cải canh phân bố nhiều ở Việt Nam và Trung Quốc. Trong danh sách thuốc Bắc, đây là vị thảo dược quý. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chúng thường chỉ được dùng để chế biến thành các món ăn như luộc, xào, nấu canh. Vì thế, bạch giới tử dược liệu chủ yếu được các nhà thuốc Đông y nhập về từ Trung Quốc.

Cách trồng, thu hoạch và bảo quản

Cây bạch giới tử là loại cây dễ sống, sinh trưởng tốt trong môi trường ẩm nhiệt đới. Những năm gần đây, người dân đã biết trồng cây này bằng cách gieo hạt. Các bước thực hiện:

• Chọn quả già, đập vỡ lấy hạt chắc, mấy làm hạt giống.
• Xới đất cho tơi xốp, tạo thành luống để dễ thoát nước.
• Bón phân lót trộn với đất.
• Gieo hạt giống trực tiếp xuống luống đã chuẩn bị.
• Tưới nước thường xuyên để cung cấp đủ cho cây phát triển.
• Khi hạt nảy mầm phát triển thành cây con thì tỉa bớt.
• Chăm sóc và trừ sâu bọ cho đến khi được thu hoạch.

Bạch giới tử dược liệu được thu hoạch vào tháng 3 đến tháng 5 hàng năm. Những quả già sau khi thu hái sẽ trải qua các công đoạn sơ chế để làm dược liệu. Cụ thể như sau:

• Quả bạch giới tử đem phơi khô vỏ.
• Đập dập vỏ lấy hạt, đem phơi nắng.
• Phần hạt sau khi phơi khô đem rửa đổ vào chậu nước để rửa sạch.
• Loại bỏ những hạt kém chất lượng nổi trên mặt nước.
• Lấy phần hạt chìm dưới chậu tiếp tục phơi khô.
• Cho hạt vào chảo sao vàng trên lửa nhỏ đến khi chuyển màu vàng nâu, có mùi thơm.

Bảo quản hạt bạch giới tử đã được sơ chế bằng cách cho vào túi nilon kín hoặc hũ có nắp, đặt ở nơi khô thoáng, tránh nơi ẩm ướt và có ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp.

Công dụng trị bệnh của bạch giới tử

Dân gian từ lâu đã lưu truyền về công dụng chữa bệnh từ bạch giới tử nhưng phải đến khi khoa học công nhận thì vị thuốc mới được biết đến rộng rãi. Qua đó, nhiều thành phần hóa học tốt cho sức khỏe được tìm trong loại dược liệu này gồm:

• Sinapine.
• Men Myrosin.
• Glycosid hay sinigrin.
• Sinapic acxit.
• Protid.
• Glucosinolate.
• Lysine, Arginine, Histidine.
• Dịch nhầy.
• Chất béo (37%).

Qua các nghiên cứu, vị thuốc này có tác dụng điều trị một số tình trạng như:

• Tiêu đờm: Men Myrosin có trong hạt cải canh khi đun nóng sẽ sản sinh tinh dầu có tác dụng kích thích niêm mạc dạ dày, qua đó làm tăng tiết dịch khí quản và giúp long đờm.
• Tiêu diệt nấm ngoài da: Hàm lượng nước lớn có trong bạch giới tử có khả năng ngăn ngừa và ức chế các hoạt động của nấm ngoài da. Do đó nếu trộn hỗn hợp nước và bạch giới tử pha theo tỉ lệ 1:3 đắp lên vùng da bị nấm sẽ giúp chấm dứt tình trạng ngứa ngáy khó chịu. 
• Điều trị mụn nhọt sưng tấy đỏ: Trong hạt cải canh có chứa thành phần giúp tiêu viêm giảm sưng, do đó nếu dùng hạt này đắp lên da sẽ giúp giảm sưng đau ở vết mụn.

Trong Đông y, bạch giới tử dược liệu có tính ấm, vị cay, không độc. Khi vào cơ thể thì quy 4 kinh Phế, Can, Tỳ, Tâm bào. Vị thuốc chủ trị hành trệ, tiêu thũng, trừ hàn, hóa đờm, ôn trung, khai vị. Do đó chúng thường dùng vào việc trị rất nhiều bệnh đã được ghi chép trong nhiều tài liệu Đông y như:

• Trong Đông Dược Thiết Yếu: Bạch giới tử giúp thông đờm, lợi khí, ôn trung rất tốt.
• Theo Bản Thảo Cương Mục: Dùng dược liệu này thường xuyên sẽ giúp hóa đờm, trừ hàn, tán thủng, trừ ho, trị hen suyễn...
• Trong Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách: Hạt cải canh được dùng để ôn hóa, hàn đờm, chỉ thống, tiêu thũng, giúp trị ho suyễn, đau nhức tứ chi do đờm ứ và mụn nhọt, chướng bụng.

Bài thuốc trị bệnh từ bạch tử giới dược liệu và những lưu ý

Trong dân gian và Đông y lưu truyền rất nhiều bài thuốc chữa bệnh có sử dụng vị thuốc bạch giới tử. Biết kết hợp các vị đúng cách sẽ giúp điều trị bệnh hiệu quả.

Các bài thuốc trị bệnh

Dưới đây là một số bài thuốc có hiệu quả rõ rệt và được nhiều người áp dụng tại nhà.

Bài thuốc trị tình trạng nôn mửa khi ăn vào

Những người gặp chứng ăn vào là ợ hoặc nôn mửa nên áp dụng bài thuốc đơn giản sau:

Chuẩn bị:

• 4-8gr hạt bạch giới tử.
• 50ml rượu trắng.

Thực hiện:

• Rửa sạch nguyên liệu với nước muối, loại bỏ hạt lép.
• Phơi khô dưới trời nắng.
• Tán thành bột mịn đổ ra bát.
• Thêm 50ml rượu trắng khuấy đều.

Liều dùng: Ngày uống 1 lần với liều lượng trên. Sử dụng liên tục trong 7 đến 20 ngày sẽ giảm bệnh.

Chữa đầy tức bụng do hàn đờm

Người thể hàn dễ gặp chứng đầy hơi, chướng bụng. Để trị bệnh bạn áp dụng mẹo sau:

Chuẩn bị:

• Bạch giới tử.
• Hạt tiêu.
• Đại kích.
• Quế tâm.
• Cam toại.

Thực hiện:

• Rửa sạch các vị thuốc trên bằng nước muối.
• Phơi khô dưới nắng to rồi tán thành bột mịn.
• Trộn hỗn hợp bột mịn với hồ rồi hoàn thành từng viên bằng đầu ngón tay út.

Liều dùng: Mỗi ngày 10 viên, dùng trong 10 ngày không ngắt quãng.

Bài thuốc trị lạnh bụng

Lạnh bụng làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu thức ăn trong cơ thể, làm người bệnh không có cảm giác thèm ăn. Để khắc phục bạn làm theo các bước:

• Lấy 1 chén hạt cải canh rửa nước muối để làm sạch và loại bỏ hạt lép.
• Sao khô hạt trên lửa nhỏ.
• Để nguội rồi cho vào cối tán thành bột mịn.
• Trộn bột với nước sôi, viên lại bằng hạt đậu đen.

Liều dùng: Mỗi ngày uống 10 viên với nước gừng, sau 10 ngày liên tiếp sẽ thấy bệnh thuyên giảm.

Trị nóng trong người do vị nhiệt

Thời tiết oi bức, cơ thể nóng trong dùng bài thuốc sau đây để giảm khó chịu:

Chuẩn bị:

• 10gr bạch giới tử.
• 10gr đại kích.
• 10 hắc giới tử.
• 10gr mang tiêu.
• 10 gr cam toại.
• 10gr chu sa.

Thực hiện:

• Nguyên liệu trên mang đi rửa sạch, sau đó phơi khô.
• Tán thành bột mịn cho vào bát.
• Thêm hồ trộn đều rồi viên lại bằng hạt ngô.

Liều dùng: Ngày 10 viên uống với nước gừng. Dùng kiên trì trong 10 ngày sẽ thấy hiệu nghiệm.

Trị ngực, sườn sinh đờm ấm 

Ngực, sườn sinh đờm ấm gây cảm giác mệt mỏi, ức bách ở sườn và ngực có thể áp dụng 1 trong 2 cách sau:

Cách thứ nhất:

• Chuẩn bị 20gr hạt cải, 80gr bạch truật, táo khô.
• Đem rửa sạch bằng dung dịch nước muối loãng.
• Phơi ở nắng to cho khô giòn.
• Tất cả tán thành bột mịn.

• Nghiền nát táo khô, trộn cùng hỗn hợp trên.
• Viên lại bằng hạt ngô.
• Mỗi ngày uống 50 viên.

Cách thứ hai:

Chuẩn bị:

• 10gr bạch giới tử.
• 10gr cam toại bỏ ruột.
• 10gr đại kích bóc vỏ.
• Nước cốt gừng.

Thực hiện:

• Rửa sạch nguyên liệu hạt cải canh, cam toại, đại kích.
• Phơi khô giòn rồi tán thành bột mịn.
• Trộn hỗn hợp bột với nước gừng.
• Viên thành hạt có kích thước bằng hạt ngô. 

Liều dùng: Mỗi ngày dùng 2 đến 4gr, uống với nước gừng tươi.

Trị đậu mùa ở mắt

Dân gian áp dụng bài thuốc trị đậu mùa ở mắt bằng phương pháp rất đơn giản dưới đây:

• Bạch giới tử rửa nước muối để làm sạch và bỏ những hạt lép nổi lên.
• Phơi khô hạt cải dưới ánh nắng gắt.
• Tán dược liệu thành bột mịn.
• Trộn bột đã chế biến với nước lọc thành dạng sệt.
• Đắp hỗn hợp vào lòng bàn chân, bọc kín lại.
• Cách làm này giúp hút độc tố ra khỏi cơ thể.

Điều trị ho suyễn, đờm tắc tại phế

Bài thuốc trị ho từ vị thuốc bạch tử giới có thể áp dụng tại nhà bằng cách kết hợp với một số thảo dược khác.

• 4gr hạt cải canh.
• 12gr lai phúc tử.
• 12gr tô tử. 

Thực hiện:

• Rửa sạch bằng nguyên liệu bằng nước muối.
• Đổ vào nồi đun cùng 600ml nước lọc.
• Sôi 30 phút hạ nhỏ lửa, đun đến khi cạn còn ½ thì tắt bếp.
• Chắt lấy nước, chia làm 3 phần uống hết trong ngày.

Người bệnh nên duy trì áp dụng bài thuốc này trong vòng 1 tháng cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.

Chữa đau nhức các khớp do đờm khí ứ trệ

Nhờ khả năng giảm đau nhức các khớp do hàn đờm rất tốt nên bạch giới tử được dùng trong bài thuốc trị bệnh này với các nguyên liệu sau:

Chuẩn bị:

• 12gr hạt cải canh.
• 12gr quế lâm.
• 12gr một dược.
• 12gr mộc hương.
• 4gr miết tử.
• Rượu.

Thực hiện:

• Rửa sạch các nguyên liệu với nước muối loáng.
• Phơi dưới nắng gắt rồi tán mịn.
• Mỗi lần lấy 4gr hỗn hợp bột trên dùng cùng rượu nóng.
• Duy trì áp dụng trong 7 đến 10 ngày sẽ cảm nhận được hiệu quả.

Trị hạch lao ở cổ

Bài thuốc vô cùng đơn giản, bạn chỉ cần kết hợp dược liệu này với hành trắng và thực hiện như sau:

• Chuẩn bị 10gr thái chi, 10gr hành trắng.
• Rửa sạch thái chi, phơi khô tán thành bột mịn.
• Hành trắng rửa sạch, giã nát trộn với bột trên.
• Đắp hỗn hợp lên vùng có hạch nổi lên.
• Áp dụng 1 lần mỗi ngày cho đến khi khỏi hẳn.

Bạch giới tử trị bỉ khối

Để áp dụng bài thuốc Đông y này bạn chuẩn bị và thực hiện như sau:

Chuẩn bị:

• Bạch giới tử, la bặc tử, hoàng liên mỗi vị 60gr.
• Bồng nga truật, đào nhân, thần khúc, chi tử, hương phụ, sơn tra nhục, xuyên khung mỗi vị 40gr.
• Thanh bì, tam lăng mỗi vị 20gr.
• Ngô thù.

Thực hiện:

• Lấy hoàng liên trộn với ngô thù rồi nhấc ra.
• Đem các vị còn lại và hoàng liên tán thành bột.
• Viên lại từng phần có trọng lượng khoảng 10gr.
• Ngày uống 2 đến 3 viên.

Bài thuốc điều trị tích khối

Để thực hiện bài thuốc này bạn chuẩn bị các nguyên liệu và làm như sau:

Chuẩn bị:

• 120gr bạch giới tử.
• 60gr mỗi loại nhục quế, xuyên sơn giáp, độc hoạt.
• 21 hạt mộc miết tử (bỏ vỏ).
• 80gr loạn phác (tóc).
• 80gr mỗi loại nhũ hương, mang tiêu, một dược, a ngùy, đại hoàng.

Thực hiện:

• Mang tiêu, a ngùy, một dược cùng nhũ hương tán bột mịn. 
• Thêm 1,6 lít dầu mè nấu cùng cho đến khi dầu chuyển màu đen.
• Đun đến khi dầu bay hết mùi thì thêm hoàn đơn, thuốc bột vào nấu đặc thành cao.
• Dùng bôi ở bên ngoài.

Giúp cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ

Bạn áp dụng bài thuốc theo trình tự sau:

• Bạch giới tử, bạch môn, càn mẫu, bạch quả, tô tử, tử uyển, bách hợp mỗi vị 15g
• Ngũ vị, trạch tả mỗi vị 10gr
• Đan bì, hoài sơn mỗi vị 20gr
• Sơn thù, thục địa, bạch linh mỗi vị 30gr.
• Đem các nguyên liệu rửa sạch cho vào ấm sắc lấy nước uống hàng ngày.

Trị tích tụ, bỉ khối và khí huyết tích tụ

Với chứng bệnh này bạn có thể áp dụng một trong 2 bài thuốc sau đây:

Bài thuốc 1:

Chuẩn bị:

• Bạch giới tử
• Sơn tra nhục.
• Ba chìa.
• Hoàng liên.
• Liên kiều.
• A ngùy.
• Nam tinh.
• Thần khúc.
• La bặc tử.
• Bối mẫu.
• Thạch hàm.
• Qua lâu.
• Hoàng liên gai.
• Phong hoa tiêu.

Thực hiện: 

• Các nguyên liệu đem tán mịn.
• Trộn với nước gừng, vo thành viên bằng hạt đậu.
• Mỗi ngày uống 8gr hỗn hợp trên với nước ấm. Sau đó ăn thêm quả hồ đào.

Lưu ý: Người suy nhược không áp dụng được bài thuốc này.

Bài thuốc 2: 

Chuẩn bị:

• 100gr bạch giới tử.
• 120gr bạch truật.
• 20gr a ngùy.
• 80gr nga truật.
• 80gr tam lăng.

Thực hiện:

• Các vị tên sao khô, tán thành bột mịn để riêng.
• A nguy chưng với rượu.
• Đổ bột của các loại còn lại vào trộn đều.
• Làm thành viên hoàn.
• Ngày dùng 12 đến 16gr uống với rượu ấm.

Những bài thuốc trị bệnh từ dược liệu trên đây đã được ứng dụng nhiều trong dân gian cũng như y học cổ truyền. Đây đều là phương pháp bạn hoàn toàn có thể áp dụng tại nhà.

Mua bạch giới tử chất lượng tốt ở đâu? Giá bao nhiêu?

Hiện nay, việc tìm mua bạch giới tử không còn quá khó khăn. Tuy nhiên, không phải ở đâu cũng có sản phẩm chất lượng, được chứng minh nguồn gốc rõ ràng. Nếu không tìm hiểu kỹ thông tin, bạn có thể mua phải hàng kém chất lượng hoặc pha trộn với những loại hạt khác có nét tương đồng với hạt bạch tử giới. Vì vậy, hãy tìm mua thảo dược này ở địa chỉ uy tín.

Một trong các địa chỉ bán bạch giới tử đảm bảo hiện nay là Trung tâm nghiên cứu và nuôi trồng dược liệu Vietfarm. Dược liệu do Vietfarm cung cấp là sản phẩm được thu hái tại vùng trồng đặt tại tỉnh Thâm Quyến- Trung Quốc thực hiện nghiêm ngặt quy chuẩn GACP-WHO. Sản phẩm tại đây được kiểm định đạt chất lượng CO-CQ trước khi đến tay người dùng. Do vậy, bạn hoàn toàn có thể yên tâm về chất lượng dược tính 100% từ tự nhiên, rất an toàn và lành tính.

Trên thị trường bán bạch giới tử với giá dao động khoảng 200-250 nghìn đồng/kg. Vietfarm đang phân phối trên thị trường với giá 110 nghìn đồng/ 500gr và 220 nghìn đồng/ 1kg. Dược liệu đã được sơ chế và thành phẩm đóng gói trong túi zip kín, đảm bảo không ẩm mốc và tiện lợi khi mở ra sử dụng. 

Những lưu ý khi sử dụng vị thuốc bạch giới tử

Dược liệu bạch giới tử là vị thuốc quý trong Đông y với nhiều công dụng chữa bệnh tuyệt vời. Tuy nhiên, khi sử dụng thảo dược này người bệnh vẫn cần phải lưu ý những điều sau để áp dụng hiệu quả nhất các bài thuốc trị bệnh sao cho hiệu quả. 

• Dùng với liều lượng quá ít sẽ không đủ để trị bệnh hoặc dùng quá nhiều có thể gây phản tác dụng, gây hại cho sức khỏe. Chính vì vậy hãy tuân thủ đúng liều lượng trong mỗi bài thuốc.
• Không tự ý kết hợp các dược liệu với nhau khi chưa nắm rõ thành phần, công dụng và dược tính của từng vị.
• Khác với thuốc tân dược, việc sử dụng các bài thuốc Đông y trong trị bệnh đòi hỏi sự kiên trì mới có hiệu quả.
• Bạch giới tử có tính ấm, do đó những người nóng trong, hỏa vượng nên cẩn trọng khi sử dụng.
• Người bị phù dương, bốc hỏa tuyệt đối không sử dụng.
• Thành phần có trong loại dược liệu này có thể gây kích ứng da nếu dùng quá nhiều, gây phồng rộp, nóng rát. Vì thế, những người có cơ địa nhạy cảm nên cân nhắc trước khi sử dụng hoặc tham khảo ý kiến của thầy thuốc.
• Người bị tiêu chảy không nên dùng nước sắc từ hạt bạch tử giới vì trong dược liệu có chất kích thích nhu động ruột.
• Người đang bị sốt nóng, phổi kém, ho khan lâu ngày không nên sử dụng thảo dược này để trị bệnh.
• Phụ nữ mang thai, đang trong thời kỳ cho con bú và trẻ nhỏ cần tham khảo ý kiến chuyên khoa của bác sĩ trước khi sử dụng.
• Nên tìm mua dược liệu ở nơi uy tín, tránh mua phải hạt giả, hạt kém chất lượng gây “tiền mất tật mang”.
• Điều trị bệnh nên kết hợp giữa dùng thuốc và sinh hoạt lành mạnh để tăng hiệu quả.
• Lưu ý khi tìm mua hạt cải canh vì có thể nhầm với hạt củ cải.

Khi sử dụng dược liệu trị bệnh hay bất kì bài thuốc nào bạn cũng nên tìm hiểu rõ đặc tính và những điều kiêng kỵ để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình.