Đông trùng hạ thảo thượng hạng, “thiên dược” cho sức khoẻ nhưng lại được quảng cáo trên mạng Internet với giá CHỈ VÀI TRĂM NGÀN ĐỒNG/KG. Sang hơn thì có loại vài trăm ngàn 100gram. Vậy thực hư chất lượng đông trùng hạ thảo giá rẻ ra sao và những sự thật kinh hoàng phía sau.
Lạc lối giữa ma trận đông trùng hạ thảo, người tiêu dùng hoang mang không biết đặt niềm tin vào đâu
Nhắc đến đông trùng hạ thảo, người ta nghĩ ngay đến một loại dược liệu quý giá tiền tỷ và khan hiếm đến nỗi chưa chắc có tiền đã mua được. Những năm gần đây, đông trùng hạ thảo nuôi cấy xuất hiện như giải pháp hoàn hảo cho người tiêu dùng mong muốn sử dụng thiên dược với giá phải chăng.
Chỉ với một từ khoá tìm kiếm “đông trùng hạ thảo” trên công cụ Google, người dùng sẽ nhận về hơn 10 triệu kết quả khác nhau. Đặc biệt, vào thời điểm dịch bệnh Covid-19, bệnh cúm A đang hoành hành khắp nơi như hiện nay, từ khoá đông trùng hạ thảo bổ phổi càng “hot” hơn bao giờ hết. Thế nhưng, người tiêu dùng phản ánh với chúng tôi về tình trạng loạn giá đông trùng hạ thảo trên “chợ mạng”.
Khảo sát riêng thị trường online có thể thấy, có tới hàng ngàn cơ sở kinh doanh đông trùng hạ thảo với đầy đủ các loại. Từ loại tươi, sấy khô, nguyên con nhộng tằm cho đến các chế phẩm như bột, trà, viên nhộng,…
Đặc biệt, nhóm biên tập viên đã phải “sốc” khi thấy rất nhiều đơn vị chào hàng đông trùng hạ thảo dạng sợi đóng gói 1kg giá “rẻ như cho”.
Trên trang thương mại điện tử Shopee, khi tìm kiếm từ khoá “đông trùng hạ thảo” sẽ thấy rõ sự nhập nhèm của thị trường. Một cửa hàng ngang nhiên quảng cáo, nấm đông trùng ngăn ngừa được các loại virus viêm gan B, lao và AIDS xâm nhập vào cơ thể. Sản phẩm có nguồn gốc 100% từ thiên nhiên, không chất bảo quản – chất tạo màu – hương liệu”. Mà giá CHỈ TỪ 170.000 – 320.000đ/ kg???
Hay trên sàn thương mại điện tử Lazada cũng có rất nhiều cửa hàng bán 1kg đông trùng hạ thảo sấy khô loại ngon, “vàng mềm” của Tây Tạng nhưng giá chỉ 366.000đ cùng với lời quảng cáo mỹ miều “Đông trùng 100% thiên nhiên, không chất bảo quản, không phụ gia, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm”.
Và hoạt động sôi nổi nhất không thể không kể đến tính năng quảng cáo với vô vàn các video, hình ảnh quảng cáo bắt mắt trên mạng xã hội Facebook. Thời gian gần đây, những mẫu quảng cáo của đơn vị Đông trùng hạ thảo Đà Lạt xxx đã khiến nhiều người ấn tượng bởi tần suất hoạt động liên tục. Đơn vị này khẳng định là “công ty đầu tiên ứng dụng thành công chuỗi gen đông trùng hạ thảo Tây Tạng”. Theo lời quảng cáo thì các sản phẩm được nhân giống, nuôi trồng trên cao nguyên Lâm Viên (Đà Lạt) được sấy khô nguyên chất chỉ có 699.000đ/ 1kg và dùng được ít nhất từ 4 – 5 tháng. Đồng thời còn được tặng kèm thêm 1kg táo đỏ khô. Trên thị trường táo đỏ khô đang được bán với giá trung bình khoảng từ 120.000 – 150.000đ/ 1kg.
Đây chỉ là một số ít trong vô vàn các đơn vị đang kinh doanh đông trùng hạ thảo trên thị trường. Tuy nhiên, cũng là đông trùng hạ thảo khô, trên một số website lại có giá bán cao gấp nhiều lần, thậm chí cao gấp gần 100 lần???
Tiêu biểu như đơn vị K.C.V (tên đã được mã hoá), 10g đông trùng hạ thảo khô đã có giá 750.000đ, tức giá cao gấp gần 100 lần so với đông trùng hạ thảo của Đà Lạt xxx. Hay như một đơn vị rất nổi tiếng và uy tín được kênh VTV2 giới thiệu như Đông trùng V.F (tên đã được mã hoá) giá 10g đông trùng hạ thảo cũng được niêm yết 755.000đ.
Đặc biệt, giá của đông trùng hạ thảo loại nguyên con ký chủ nhộng tằm còn đắt hơn rất nhiều, trung bình khoảng 3 triệu đồng/ 10gram tương ứng với khoảng 30 con.
Vậy nguyên cớ làm sao mà lại có sự khác biệt rõ ràng giữa các đơn vị như vậy? Câu hỏi đặt ra liệu có liên quan gì đến chất lượng thực sự của những loại đông trùng hạ thảo giá rẻ hay không?
Trước ma trận đông trùng hạ thảo mà chúng tôi quan ngại có hành vi hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc thậm chí hàng nhập lậu từ các nước khác. Trước thực trạng này, cơ quan chức năng và lực lượng quản lý thị trường đã có những biện pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nào hay chưa? Chúng tôi hy vọng rằng, các cơ quan Nhà Nước sẽ có những chế tài nghiêm khắc đối với hàng giả, hàng nhái, hàng lậu không qua kiểm định chất lượng, làm lũng đoạn thị trường đông trùng hạ thảo. Nhất là khi đây là một loại dược liệu có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của người tiêu dùng.
“Bóc trần” sự thật phía sau đông trùng hạ thảo giá rẻ bán theo cân và những điều kinh hoàng
Trước thực trạng lũng đoạn thị trường đông trùng hạ thảo như hiện nay, rất nhiều cơ quan báo chí đã lên tiếng cảnh báo người tiêu dùng. Tiêu biểu như báo Vietnam.net có bài bào với tiêu đề “Thị trường đông trùng hạ thảo loạn giá, chất lượng bị thả nổi?”. Trong bài viết đã nhấn mạnh, các chuyên gia cảnh báo phần lớn đông trùng hạ thảo trên thị trường là hàng giả. Bởi lợi nhuận quá cao nên nhiều đơn vị sẵn sàng bất chấp làm giả tinh vi qua mặt người tiêu dùng để thu lợi bất chính.
Bài báo cũng trích dẫn sự vụ “bắt lô đông trùng hạ thảo không rõ nguồn gốc lớn nhất từ trước đến nay” do Tổ công tác 368 (Tổng cục Quản lý Thị trường) phối hợp Cục nghiệp vụ QLTT và đội QLTT số 1, Cục QLTT Hà Nội thực hiện tại Long Biên, Hà Nội.
Tại thời điểm kiểm tra, chủ cơ sở không xuất trình được bất cứ loại giấy tờ liên quan đến việc kinh doanh, hoá đơn chứng từ minh chứng tính hợp pháp của hàng hoá. Chủ cơ sở thừa nhận, toàn bộ số hàng hoá được nhập qua mạng từ một người không quen biết, sau đó bảo quản trong tủ lạnh và đăng bán trên mạng xã hội.
Đặc biệt, từ sau thời điểm dịch bệnh Covid-19 khiến người người nhà nhà đổ xô tìm mua đông trùng hạ thảo để bồi bổ thì thị trường này càng trở nên hỗn loạn hơn bao giờ hết.
Đông trùng hạ thảo giá rẻ – Khi “thần dược” hoá “nấm khô” do bị rút hết dưỡng chất
TS Võ Văn Năm (Nguyên Phó trưởng bộ môn Dược liệu, Đại học Y dược HCM) chia sẻ với phóng viên (đăng tải trên báo Vietnam.net số ngày 30/7/2022 với tiêu đề “Thực hư đông trùng hạ thảo online giá rẻ”):
“Thị trường hiện có đông trùng hạ thảo tự nuôi cấy có giá cả phù hợp với người tiêu dùng. Nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã nuôi cấy được đông trùng hạ thảo. Tuy nhiên, đông trùng hạ thảo rất dễ bị giả mạo, loại quá rẻ thì đã bị lấy hết hoạt chất, chỉ còn xác đông trùng hạ thảo thì không còn tác dụng gì đối với sức khoẻ”.
Chia sẻ với chúng tôi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Quốc Gia Vietfarm, ông Nhâm Quang Đoài cũng cho hay:
“Đông trùng hạ thảo nuôi cấy rất dễ để thu phần dưỡng chất bên trong. Dược chất này sau khi chiết xuất thì sẽ được chuyển sang làm cao, viên nang uống, nước uống,… Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là nhiều đơn vị sau khi rút dưỡng chất lại sử dụng phần xác nấm cho mục đích kinh doanh. Với cương vị là một chủ doanh nghiệp cũng kinh doanh trong thị trường đông trùng hạ thảo, tôi rất lên án hành vi này.
Bởi rất khó để người tiêu dùng có thể phân biệt được đông trùng hạ thảo bị rút dưỡng chất. Tuy nhiên, người tiêu dùng có thể quan sát kỹ lưỡng hình thức, loại đông trùng hạ thảo mà sợi có màu sẫm nâu do bị sấy quá kỹ, sợi nấm quắt queo, xoăn và dẹp, mùi hắc thường là loại đã bị rút dưỡng chất. Loại này thường được bán với giá rất rẻ, chỉ vài trăm ngàn cho một kg. Điều mà không thể xảy ra với giá của đông trùng hạ thảo từ trước đến nay.”
Cũng theo chia sẻ của ông Nhâm Quang Đoài thì đông trùng hạ thảo chất lượng cao thường có màu vàng cam sáng, mùi hơi tanh đặc trưng của nấm, sợi tròn và thẳng, mập mạp.
Đông trùng hạ thảo giá rẻ – Khi yếu tố chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm không được chú trọng
Không chỉ kém chất lượng mà vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm cũng không phải là tiêu chí được chú trọng của các loại đông trùng hạ thảo giá rẻ này.
Đông trùng hạ thảo nuôi cấy là quá trình cấy chủng nấm, thường là Cordyceps Militaris vào cơ chất (gạo lứt, đại mạch, đậu xanh,…) hoặc nhộng tằm. Quá trình này đòi hỏi kỹ thuật cao cũng như các tuân thủ chặt chẽ quy trình đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Bởi việc cấy nấm rất dễ bị nhiễm khuẩn chéo, lên men gây hư hỏng.
Đặc biệt, nhiều phản ánh của phóng viên khi đóng giả thâm nhập vào cơ sở nuôi cấy đông trùng hạ thảo về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Khu vực nuôi trồng bừa bãi, vật tư, trang thiết bị ngổn ngang, dụng cụ không đảm bảo vệ sinh khiến phóng viên đặt ra câu hỏi về chất lượng thực sự của những dược liệu này.
Việc đóng đông trùng hạ thảo theo cân vào bịch nilon, không đảm bảo vệ sinh, dễ gây ẩm mốc, biến chất.
XEM THÊM: Thâm nhập cơ sở nuôi cấy “Biệt dược tiền tỷ” – Bóc trần sự thật đông trùng hạ thảo giá rẻ
Ngộ độc đông trùng hạ thảo “lạ”
Bên cạnh đông trùng hạ thảo sợi nấm và dạng nguyên con nhộng tằm phổ biến hiện nay, nhiều nơi còn kinh doanh đông trùng hạ thảo “lạ” với giá rẻ. Thời điểm trước đây, trên thị trường rộ lên loại đông trùng hạ thảo mọc trên thân con bọ xít gây xôn xao cộng đồng.
Bài báo “Đông trùng hạ thảo tự nhiên ở Tây Nguyên: Hy vọng thần dược, nỗi lo độc dược” của báo Vietnam.net đã ghi nhận việc gần đây khu vực Tây Nguyên xuất hiện nhiều trường hợp ngộ độc cấp tính do người dân ăn các loại nấm, côn trùng.
Thực tế, cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có bất kỳ kiểm chứng khoa học nào về công dụng cũng như dược tính của các loại này. Mặc dù có nhiều chủng nấm có thể ký sinh trên các loại sâu bướm khác nhau, song không phải loại nào cũng được gọi là đông trùng hạ thảo và có giá trị dinh dưỡng.
Việc sử dụng đông trùng hạ thảo ký sinh trên ve sầu, bọ xít, bổ củi, xén tóc,… tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc, cần phải cẩn trọng khi sử dụng.
Xảo trá, không công khai giấy tờ kiểm định đánh lừa người tiêu dùng
Không chỉ đông trùng hạ thảo giá rẻ mà thậm chí nhiều đơn vị cung cấp với giá thành đắt đỏ cũng nhập nhèm trong việc công khai giấy tờ kiểm định hàm lượng dược chất Cordycepin và Adenosine. Tiêu chí về hàm lượng dược chất này quyết định chất lượng đông trùng hạ thảo nhưng không mấy người tiêu dùng quan tâm và biết đến.
Dĩ nhiên, đông trùng hạ thảo giá rẻ do bị rút hết dưỡng chất chắc chắn sẽ không công khai giấy tờ này vì không đảm bảo hàm lượng. Thay vào đó, các đơn vị này đánh vào tâm lý giá rẻ để khiến người tiêu dùng sập bẫy.
Song đáng nói hơn, ngay cả nhiều đơn vị cung cấp đông trùng hạ thảo có giá thành “cao trên trời” nhưng vẫn tuyệt nhiên giấu nhẹm giấy tờ kiểm định quan trọng này. Phải chăng đây là hành vi thổi phồng giá cả và chất lượng của đông trùng hạ thảo của một số đơn vị kinh doanh không có lương tâm?
Do đó, chúng tôi khẩn thiết khuyến cáo bạn đọc, hãy là người tiêu dùng thông minh khi mua đông trùng hạ thảo. Nên đặt niềm tin tại các đơn vị uy tín, nhưng niềm tin này phải được xác thực bằng văn bản, kiểm định của cơ quan chức năng!
Chuyên gia YHCT chỉ cách nhận biết đông trùng hạ thảo chất lượng
Giữa thị trường nhộn nhạo và lũng đoạn như hiện nay, chúng tôi hy vọng rằng, cơ quan chính quyền sẽ vào cuộc và bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, chuyên trang cũng đã liên hệ với TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh (Nguyên Trưởng khoa nội bệnh viện YHCT Trung Ương, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển Y dược cổ truyền dân tộc) để tham vấn ý kiến về việc lựa chọn đông trùng hạ thảo chất lượng.
Cũng như quan điểm của nhiều chuyên gia khác, TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh cũng nhận định, hàm lượng dược chất là tiêu chí quan trọng nhất đánh giá chất lượng đông trùng hạ thảo.
“Đông trùng hạ thảo có nhiều tác dụng cho sức khoẻ và trong đó quan trọng nhất là hàm lượng dược chất Cordycepin. Đây là dược chất rất khó tìm thấy ở các loại dược liệu khác.
Hàm lượng này cao hay thấp phụ thuộc nhiều vào chủng nấm, môi trường nuôi dưỡng cũng như một số kỹ thuật khác trong quá trình nuôi cấy. Hàm lượng này khác nhau ở mỗi sản phẩm. Do đó, khi mua đông trùng hạ thảo để sử dụng cho sức khoẻ, người tiêu dùng phải yêu cầu đơn vị bán cung cấp giấy tờ kiểm định.”
Ngoài ra, theo ý kiến của TS.BS Nguyễn Thị Vân Anh thì người tiêu dùng có thể căn cứ vào một số tiêu chí dưới đây để chọn mua đông trùng hạ thảo.
Đông trùng hạ thảo sợi nấm màu vàng cam sáng đẹp mắt, sợi nấm thẳng, tròn, đồng đều, có mùi hơi tanh đặc trưng của nấm. Loại nấm màu nâu sẫm đen, thân dẹp, quăn là loại đã bị rút hết dưỡng chất.
Ngoài ra, khi mua hàng bên cạnh giấy tờ kiểm định hàm lượng dưỡng chất cũng cần kiểm tra giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, chứng nhận CO-CQ,…
Có thể thấy, với tâm lý chuộng dược liệu quý thiên nhiên, đặc biệt với dược liệu đã rất nổi tiếng như đông trùng hạ thảo, nhiều người tiêu dùng đang dính bẫy hết sức tinh vi. Do đó, mỗi người tiêu dùng khi mua đông trùng hạ thảo cần phải hết sức tỉnh táo để đảm bảo an toàn nhất cho sức khoẻ, tránh tiền mất tật mang khi thiên dược hoá độc dược!
