Bạch hoa xà thiệt thảo là một vị thuốc nam được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc Đông y chữa bệnh với tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu ung. Vậy cây thuốc này là cây gì, có tác dụng chữa bệnh gì? Dưới đây chúng tôi sẽ gửi đến bạn đọc những thông tin về dược liệu quý này, cách sử dụng cũng như giá bán, địa chỉ mua tốt nhất hiện nay.
Thông tin về cây bạch hoa xà thiệt thảo
Bạch hoa xà thiệt thảo được đặt tên theo đặc điểm nổi bật của nó, có nghĩa là cây thân thảo giống lưỡi rắn và có hoa màu trắng.
Ngoài ra, trong dân gian cây thuốc còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau.
- Tên dược liệu: Bạch hoa xà thiệt thảo
- Các tên gọi khác: Xà thiệt thảo, lữ đồng, giáp mãnh thảo, xà châm thảo, nhị diệp lục, long thiệt thảo, bòi ngòi bò, cỏ lưỡi rắn hoa trắng, ải cước bạch hoa xà lợi thảo, dương tu thảo, an điền lan, tán thảo,…
- Danh pháp khoa học Hedyotis Diffusa Willd thuộc họ Cà phê Rubiaceae
Đặc điểm và cách nhận biết bạch hoa xà thiệt thảo
Trong tự nhiên, cây bạch hoa xà thiệt thảo có những đặc điểm thực vật sau:
- Cây thân thảo sống lâu năm, mọc bò trên mặt đất, dài khoảng 20 – 25cm. Thân cây vuông, có màu nâu nhạt, nhẵn, gốc tròn, ở thân non phía trên có 4 cạnh, từ đó mọc ra rất nhiều cành.
- Lá cây mọc đối xứng quanh một điểm trên thân như góc 4 cạnh, hình lưỡi mác thuôn dài và hẹp, nhọn về phía đầu, gần như không có cuống lá, rộng 1 – 3mm và dài 1 – 3.5cm. Lá có màu xanh xám, gân lá nổi rõ và gồ lên ở giữa, có khía răng ở đỉnh lá.
- Hoa có cuống, mọc đơn độc hoặc mọc thành đôi từ kẽ lá, hoa nở quanh năm. Bông hoa nhỏ, thường có màu trắng, ít khi có màu hồng. Tràng hoa có 4 lá nhỏ hình lưỡi mác, ống đài có hình cầu, nhị bốn dính ở ống tràng, có 2 đầu nhuỵ, nhiều noãn.
- Quả mọc quanh năm, dạng bế, có bầu hạ, bên trong có chứa nhiều hạt góc cạnh.
Cách nhận biết bạch hoa xà thiệt thảo chính xác nhất giữa rất nhiều loại cây dại khác chính là lá cây. Hình dạng của chiếc lá rất giống với lưỡi rắn đang bò trên mặt đất, cùng với những bông hoa nhỏ màu trắng làm nên điểm độc đáo cho loại cây này.
Bạch hoa xà thiệt thảo mọc nhiều ở đâu?
Bạch hoa xà thiệt thảo là một loại cây mọc hoang khắp cả 3 miền đất nước ta. Cây ưa sống ở khu vực có ánh sáng, có thể sinh sôi tươi tốt quanh năm, được tìm thấy nhiều nhất ở bờ ruộng, ven sườn đồi, ven đường,…
Không chỉ ở Việt Nam, loại cây cỏ dại này còn phân bổ nhiều ở các quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Nepal, Srilanka,…
Thu hoạch và bào chế dược liệu xà thiệt thảo
Cây thuốc có thể phát triển tươi tốt quanh năm nhưng theo kinh nghiệm của người dân thì thời điểm vàng để thu hoạch là vào mùa hạ.
Toàn thân cây thuốc đều được sử dụng để bào chế dược liệu, gồm cả rễ, thân cành, lá, hoa quả.
Để dùng làm thuốc có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc khô đều có thành phần dược tính như nhau:
- Dùng tươi: Đào toàn bộ cây thuốc, dũ sạch đất cát, rửa thật sạch sẽ và chặt thành từng đoạn nhỏ dùng dần. Thông thường các bài thuốc chỉ dùng rễ cây hoặc lá tươi.
- Dùng khô: Sau khi thu hoạch, rửa sạch hoàn toàn đất cát rồi chặt thành từng đoạn nhỏ. Có thể chọn cách phơi khô, sấy khô hoặc sao vàng đều được, sao đó bảo quản trong túi kín để sử dụng dần.
Dược liệu cần được bảo quản trong túi kín, tránh nguồn nước gây ẩm mốc, thỉnh thoảng có thể đem ra phơi khô lại.
Tác dụng của cây bạch hoa xà trong chữa bệnh
Từ rất lâu về trước, cây bạch hoa xà thiệt thảo đã được dân gian sử dụng nhiều để chữa bệnh. Những năm gần đây, có rất nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại về cây thuốc, khẳng định những công dụng tuyệt vời của nó trong chữa bệnh tật ở con người.
Dưới đây là những công dụng của cây thuốc theo góc nhìn của cả Đông y và y học hiện đại.
Theo Đông y cổ truyền
Trong các tài liệu y học cổ truyền, vị thuốc bạch hoa xà thiệt thảo mang vị ngọt nhạt, hơi đắng, tính mát, không có độc, được quy vào 5 kinh gồm Vị, Tâm, Can, Tiểu trường và Đại trường.
Tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc, lợi niệu, lợi thấp, hoạt huyết, tiêu thũng, tán kết, tiêu ung, khu phong, khử ứ, kháng nham, chỉ thống,…
Đông y thường sử dụng vị thuốc để chữa trị nhiều bệnh khác nhau.
- Thời Tuệ Tĩnh dùng để chữa vết thương do bị rắn cắn, chữa sởi, sưng nhọt, lở loét, chấn thương khi bị ngã, tai nạn, côn trùng đốt
- Chữa các bệnh nhiễm trùng họng, viêm phế quản, viêm thanh quản, hen suyễn, cảm sốt,…
- Chữa các bệnh về gan mật như vàng da, viêm gan, sỏi mật,…
- Dùng khi bị kiết lỵ cấp, viêm đường tiết niệu, viêm ruột thừa
- Điều trị hỗ trợ các bệnh ung thư manh tràng, ung thư dạ dày, ung thư trực tràng, ung thư gan giai đoạn đầu.
Các nghiên cứu của khoa học hiện đại về xà thiệt thảo
Với công nghệ phân tích hiện đại, các nhà khoa học đã nghiên cứu phân lập được 171 hợp chất từ dược liệu bạch hoa xà, gồm có 32 thành phần iridoid, 26 thành phần flavonoid, 26 thành phần phenolic, 24 thành phần anthraquinone, 50 loại dầu dễ bay hơi và 13 các hợp chất khác.
Cụ thể trong cây thuốc có chứa nhiều hoạt chất như: asperulosid, ursolic acid, , acid oleanolic, methanol, hentriaconotane, stigmastatrienol,…
Đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học về cây thuốc, nhận định cây thuốc có nhiều tác dụng trong chữa bệnh và phòng ngừa bệnh tật ở con người.
Công dụng điều trị hỗ trợ bệnh ung thư của bạch hoa xà thiệt thảo
Đây là tác dụng được các nhà khoa học quan tâm và dành nhiều công sức để nghiên cứu nhất. Kết quả đem lại rất khả quan:
- Nghiên cứu của Hsu H.Y và cộng sự (1997): Thành phần oleanolic acid ức chế sự phát triển của khối u nhú, giảm tổn thương máu sau quá trình xạ trị, chống viêm.
- Nghiên cứu của Zhang L và cộng sự (2016): Ức chế sự phát triển tế bào ung thư buồng trứng (A2780), ngăn chặn tế bào ung thư di căn.
- Nghiên cứu của Chung T.W và cộng sự (2017): Butanol và dịch chiết methanol có tác dụng ngăn chặn tế bào phân bào, di căn, giảm khả năng xâm lấn của tế bào ung thư vú (MCF-7).
- Nghiên cứu của Liu Z và cộng sự (2010): Methylanthraquinone chống lại nhiều loại tế bào ung thư.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu đều đưa ra kết luận chung về tác dụng của bạch hoa xà thiệt thảo trong điều trị bệnh ung thư. Các hoạt chất trong cây thuốc có tác dụng ức chế tế bào ung thư, ức chế phân bào dẫn đến hoại tử tế bào ung thư, ngăn chặn khối u nhú phát triển, tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
Cây thuốc phù hợp với các bệnh nhân ung thư phổi, đại trực tràng, dạ dày, gan, tuyến tiền liệt, vú, buồng trứng, cổ tử cung, đa u tuỷ, chống ung thư máu,…
Đặc biệt tác dụng này của cây bạch hoa xà thiệt thảo phát huy hiệu quả tốt nhất với ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Những tác dụng tuyệt vời khác của bạch hoa xà thiệt thảo
Bên cạnh công dụng tuyệt vời trong nhiều loại bệnh ung thư thì cây thuốc này còn có nhiều tác dụng khác với cơ thể con người.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Chất flavonoid thúc đẩy tăng sinh tế bào bạch cầu giúp điều hoà hệ miễn dịch, tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể, tiêu diệt các nguy cơ gây hại, tăng cường đại thực bào.
- Chống oxy hóa: Nhờ flavonoid và iridoid bảo vệ các tế bào.
- Kháng viêm: Chiết xuất flavonoid và iridoid ức chế hoạt động cytokine gây viêm, tăng cường khả năng đại thực bào trong võng mạc nội mô và bạch cầu, được ứng dụng trong chữa viêm ruột thừa. Ngoài ra cây thuốc còn có tác dụng tăng cường chức năng ở vỏ thượng thận.
- Kháng khuẩn: Thử nghiệm trên thỏ cho thấy tính kháng khuẩn không cao, tuy nhiên cây thuốc có tác dụng ức chế tụ cầu vàng, tụ cầu khuẩn, ức chế trực khuẩn mủ xanh, trực khuẩn thương hàn nếu ở nồng độ cao.
- Tác dụng bảo vệ hệ thần kinh: 5 hợp chất flavonoid cùng 4 hợp chất iridoid giúp bảo vệ hệ thần kinh khi thử nghiệm trên chuột.
- Chữa các bệnh về gan: Giải độc và đào thải độc tố trong gan, có tác dụng với viêm gan cấp tính có dấu hiệu vàng da.
- Giải nọc độc của rắn: Nước sắc chiết cồn có khả năng giảm tỷ lệ tử vong do rắn độc cắn, chỉ dùng ở dạng nước sắc hoặc tiêm, với các trường hợp bình thường chỉ cần dùng dược liệu vừa đủ.
- Ức chế sinh tinh ở nam giới: Nghiên cứu trên 102 nam giới sử dụng dược liệu trong 3 tuần cho thấy 77% người suy giảm tinh trùng từ ⅓ đến 1/10.
Những bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo hiệu quả
Với những công dụng tuyệt vời như vậy mà dược liệu xà thiệt thảo được nhiều người săn tìm để làm thuốc chữa bệnh. Vậy cây bạch hoa xà trị bệnh gì và sử dụng như thế nào?
Bài thuốc hỗ trợ điều trị 8 loại ung thư từ bạch hoa xà
Nhắc đến các vị thuốc nam nổi tiếng với tác dụng trong hỗ trợ điều trị ung thư thì không thể không nhắc đến bạch hoa xà thiệt thảo.
Bộ ba bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo và xạ đen kết hợp với nhau đem lại hiệu quả tuyệt vời, là niềm hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư.
Dưới đây là những bài thuốc dân gian từ cây xà thiệt thảo được sử dụng phổ biến và đem lại hiệu quả tốt nhất.
- Chữa ung nhọt và u bướu giai đoạn đầu: Dùng 120g xà thiệt thảo, 60g bán chi liên dạng tươi, đem sắc thành nước thuốc, kết hợp giã nát dược liệu đắp lên vị trí nổi ung nhọt để giảm đau.
- Hỗ trợ chữa ung thư phổi: 160g bạch hoa xà, 160g bạch mao căn sắc nước thuốc uống cùng với nước đường nhạt.
- Hỗ trợ chữa ung thư dạ dày: 60g mỗi loại bạch hoa xà thiệt thảo và bạch mao căn, 40g mỗi loại hạt bo bo và đường đỏ, sắc nước thuốc uống hàng ngày thay thế nước lọc.
- Hỗ trợ chữa ung thư gan: 50g xạ đen, 20g mỗi loại bạch hoa xà thiệt thảo và bán chi liên, sắc cùng 1.5 lít nước thu về khoảng 0.5 lít để uống.
- Hỗ trợ chữa ung thư thực quản: Chuẩn bị 20g mỗi loại huyền sâm, mạch môn, đương quy, tỳ bà diệp, bồ công anh, lô căn tươi, 16g mỗi loại bạch hoa xà, sinh địa, nam sa sâm, bắc sa sâm, 12g mỗi loại chi tử, bạch anh, hạ khô thảo, 8 – 12g hoàng liên. Tất cả rửa sạch sắc thành nước thuốc, uống mỗi ngày một tháng trong thời gian dài.
- Hỗ trợ chữa ung thư vòm họng: Sử dụng 30g mỗi loại gồm bạch hoa xà, đan sâm, tử thảo, 60g mỗi loại dã bồ đào, bán chi liên, thêm cam thiềm bì, bán hạ, thiên long, cam thảo, cấp tính từ. Dùng 2 lít nước đun cùng với tất cả vị thuốc để lấy nước uống mỗi ngày.
- Hỗ trợ chữa ung thư cổ tử cung: Mỗi loại bạch hoa xà, hải tảo, côn bố, đương quy, tục đoạn, bán chi liên lấy 24g, kết hợp thêm hương phụ, toàn yết, bạch thược, sài hồ, phục linh đem đun sắc thành nước uống hàng ngày.
- Hỗ trợ chữa ung thư tuyến tiền liệt: Lấy 15g mỗi loại gồm xà thiệt thảo, sinh hoàng kỳ, thổ phục linh, xuyên sơn giáp, 12g mỗi loại tiên linh tỳ, hà thủ ô, kỷ tử, thất diệp nhất chi hoa, đẳng sâm, ngưu tất, bạch thược, 6g mỗi loại gồm nhục thung dung, ba kích, đại hoàng chế, chích cam thảo, tri mẫu và 10g hoàng bá sao, tất cả sắc thành nước thuốc chữa bệnh.
Những bài thuốc trên phù hợp với bệnh nhân ung thư chưa đến giai đoạn cuối và bệnh tình quá nghiêm trọng. Hiệu quả bài thuốc còn tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng của mỗi người.
Dùng cây thuốc chữa viêm amidan và ho do viêm phổi
Cây bạch hoa xà thiệt thảo chữa bệnh gì hiệu quả? Với người bị viêm amidan cấp tính và viêm phổi gây ho dài ngày thì đây là vị thuốc rất tuyệt vời.
- Chữa bệnh viêm amidan cấp tính: Dùng 12g bạch hoa xà thiệt thảo, 12g xa tiền thảo sắc cùng 0.5 lít nước, thu được nước thuốc và uống liên tục nhiều ngày cho đến khi khỏi hoàn toàn triệu chứng.
- Giảm ho do viêm phổi (tình trạng nhẹ): Dùng 40g dược liệu tươi kết hợp 8g trần bì, sắc nước thuốc uống mỗi ngày 1 liều.
Tác dụng của cây bạch hoa xà với bệnh đường ruột
Trong dân gian có nhiều bài thuốc từ dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo để chữa các bệnh về đường ruột đặc biệt là viêm ruột thừa.
- Viêm ruột thừa cấp tính: Dùng 80g dược liệu đem sắc thành nước thuốc, nếu tình trạng viêm nhẹ uống ngày 1 thang, nếu nặng thì tăng thành 1 ngày 2 thang.
- Chữa viêm phúc mạc nhẹ, viêm ruột thừa cấp tính đơn thuần: Sắc 1 lít nước với 60g dược liệu thu lại 0.5 lít nước thuốc, chia uống 2 – 3 lần trong ngày.
- Điều trị ruột dư bị viêm: Một nghiên cứu cho 30 bệnh nhân sử dụng nước sắc từ 40g dược liệu tươi hoặc 20g dược liệu khô bạch hoa xà. Kết quả cho thấy có 28 bệnh nhân hồi phục thời gian nằm viện trung bình là 4.2 ngày.
Lưu ý: Trường hợp viêm ruột thừa gây đau dữ dội, có dấu hiệu vỡ ruột thừa phải đưa đến bệnh viện để xử lý kịp thời.
Bạch hoa xà thiệt thảo chữa bệnh đường tiết niệu
Người bị các chứng bệnh viêm nhiễm ở đường tiết niệu, có dấu hiệu bí tiểu, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, có mùi hôi,… có thể dùng bài thuốc sau:
- Chuẩn bị các vị thuốc gồm có: 40g bạch hoa xà thiệt thảo, 40g dã cúc hoa, 40g kim ngân hoa và 20g thạch vi.
- Dùng 2 lít nước sắc cùng các vị thuốc thành dạng nước trà để uống hàng ngày.
Dùng liên tục trong nhiều ngày sẽ cải thiện các triệu chứng hiệu quả.
Công dụng chữa nọc độc rắn cắn và chữa lành chấn thương
Một công dụng nổi bật nhất của cây thuốc chính là giải độc, chữa lành vết thương do bị rắn cắn. Bài thuốc này được sử dụng rộng rãi trong nhân dân từ lâu đời, kể cả các nước khác như Ấn Độ, Trung Quốc.
Sử dụng phương pháp nước sắc chiết cồn từ dược liệu theo hướng dẫn:
- Dùng 20g bạch hoa xà thiệt thảo sắc cùng 200ml rượu trắng, thu được nước sắc chiết cồn.
- Lấy ⅔ nước thuốc chia thành 2, 3 phần uống trong ngày, phần nước thuốc còn lại dùng để thoa bên ngoài vết thương do rắn cắn.
Trường hợp rắn độc cắn phải sơ cứu và đưa ngay đến bệnh viện cấp cứu, sau đó có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng bài thuốc trên.
Ngoài ra, bài thuốc này còn được dùng để chữa lành các chấn thương nhẹ ở giai đoạn đầu theo công thức:
- Sắc 120g bạch hoa xà thiệt thảo + 60ml nước + 60ml rượu trắng, lấy ⅔ nước thuốc uống và ⅓ còn lại để thoa bên ngoài.
- Kiên trì sử dụng nhiều ngày cho đến khi khỏi hoàn toàn, xương khớp phục hồi.
Điều chế thuốc chữa bệnh gan mật
Những bài thuốc chữa bệnh về gan mật được sử dụng trong điều trị bệnh lý về gan như viêm gan, vàng da, đau gan,…
- Siro chữa viêm gan và vàng da: Lấy chính xác 31.25g bạch hoa, 31.25g hạ khô thảo, 15.625g cam thảo bào chế thành siro lỏng (thu được 500ml) và uống hàng ngày, mỗi ngày lấy 25ml siro.
- Thuốc sắc chữa viêm gan: Sắc nước thuốc từ 30g bạch hoa xà, 25g hạ khô thảo và 15g cam thảo để uống hàng ngày.
- Bảo vệ và tăng cường chức năng gan mật: Dùng xà thiệt thảo, hạ khô thảo và cam thảo theo tỷ lệ 2:2:1, sắc thành nước thuốc để uống mỗi ngày một liều.
Cây bạch hoa xà thiệt thảo trị bệnh gì ở nam giới?
Dân gian sử dụng cây thuốc để khắc phục tình trạng ứ nước và dịch ở tinh hoàn – đây là một biến chứng thường gặp sau khi làm thủ thuật thắt ống dẫn tinh ở nam.
Cách làm như sau:
- Dùng 30g bạch hoa xà thiệt thảo (toàn bộ cây), rửa sạch.
- Đem sắc cùng 1 lít nước với lửa vừa, sau khi còn lại khoảng 500ml thì chia thành 3 phần và uống vào 3 buổi trong ngày.
Những lưu ý và kiêng kỵ khi sử dụng dược liệu
Để sử dụng dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo có hiệu quả tốt nhất và đảm bảo an toàn cho sức khoẻ, trước khi dùng bạn cần chú ý những điều sau:
- Với dược liệu tươi không nên dùng quá 120g mỗi ngày, còn dược liệu khô chỉ nên dùng tối đa 40g mỗi ngày.
- Đối tượng không nên sử dụng: Phụ nữ đang có bầu và đang trong giai đoạn cho con bú, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.
- Tương tác thuốc: Nhiều tài liệu cho rằng dược liệu có thể tương tác với thuốc tránh thai, nên cẩn trọng khi sử dụng đồng thời.
Mua bạch hoa xà thiệt thảo ở đâu và giá bao nhiêu?
Dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo được bán phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều địa chỉ bán dược liệu kém chất lượng, trà trộn cây cỏ không có giá trị để đánh lừa người tiêu dùng.
Do đó, tốt nhất để làm thuốc bạn nên tìm mua dược liệu đã được bào chế sẵn ở cửa hàng thuốc Đông y, đại lý bán dược liệu. Giá dược liệu khô trên thị trường hiện nay dao động trong khoảng 170.000 – 250.000 VNĐ/ kg tuỳ đại lý.
Hiện nay, Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng Dược liệu Quốc gia Vietfarm là đơn vị chuyên phân phối các sản phẩm dược liệu chất lượng hàng đầu Việt Nam. Đặc biệt, cây thuốc bạch hoa xà thiệt thảo được nuôi trồng trực tiếp tại vùng dược liệu sạch đạt chuẩn GACP đặt tại Hưng Yên của Vietfarm.
Đến vụ mùa hạ, các chuyên gia thu hoạch dược liệu, đưa vào quy trình sản xuất bào chế dược liệu trong mô hình khép kín, ứng dụng công nghệ sấy khô hiện đại. Dược liệu được đóng gói trong túi 0.5kg và 1kg, đảm bảo không ẩm mốc, không chứa chất bảo quản, được chọn lọc từ những cây thuốc chất lượng cao nhất, đạt chuẩn CO – CQ của Bộ Y Tế.
Hiện nay, giá bán dược liệu bạch hoa xà thiệt thảo tại Vietfarm được niêm yết giá 110.000 VNĐ/0.5kg và được miễn cước vận chuyển nếu khách hàng có hoá đơn trên 500.000 VNĐ.
Có thể nói, cây bạch hoa xà thiệt thảo là cây thuốc nam cực quý nhưng lại không hiếm, thậm chí rất rẻ. Thế nhưng những giá trị mà cây thuốc mang lại cho sức khỏe con người là rất lớn. Trên đây là những thông tin về dược liệu mà chúng tôi muốn gửi đến bạn đọc, hy vọng bạn đọc có thêm những kiến thức bổ ích về dược liệu trong thiên nhiên.
