Áp Xe Amidan

Áp xe amidan là bệnh gì? Có nguy hiểm không?

Áp xe amidan (còn gọi là áp xe quanh amidan) là tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng (chủ yếu do virus, vi khuẩn). Có thể coi đây là một dạng biến chứng của bệnh viêm amidan hoặc một số bệnh lý hô hấp khác. 

Bệnh có thể xảy ra ở mọi đối tượng nhưng phổ biến hơn ở lứa tuổi thanh thiếu niên - lứa tuổi amidan đang hoạt động và phát triển mạnh nhất. Ở lứa tuổi này, hai khối amidan đóng vai trò như hàng rào miễn dịch, bảo vệ cổ họng khỏi các tác nhân gây bệnh đường hô hấp.

Tuy nhiên, khi lượng tác nhân tăng lên đột ngột (do bất kỳ nguyên nhân nào), amidan không thể thích ứng kịp và xuất hiện viêm nhiễm.

Với viêm amidan thông thường, việc điều trị dứt điểm không khó nhưng phải đúng phương pháp và kịp thời. Nếu tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể dẫn đến áp xe amidan (biến chứng thường gặp của bệnh viêm amidan). 

Các chuyên gia y tế nhận định rằng, áp xe amidan tương đối nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng. Cụ thể, người bệnh cần cảnh giác với những biến chứng sau đây:

• Hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Nhiễm trùng lan sâu vào mạch máu và gây nhiễm trùng huyết
• Các bệnh lý viêm đường hô hấp dưới (viêm phế quản, viêm phổi)
• Biến chứng tại thận gây viêm cầu thận
• Ảnh hưởng đến tim gây viêm cơ tim
• Gây bệnh lý thấp khớp, viêm màng não hoặc một số biến chứng nguy hiểm khác

Do đó, người bệnh cần lưu ý và đi thăm khám càng sớm càng tốt để có phương hướng điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý điều trị bằng thuốc vì áp xe amidan không giống các dạng viêm nhiễm thông thường, cần kết hợp nhiều loại thuốc điều trị mới có hiệu quả. 

Nguyên nhân gây ra tình trạng áp xe amidan

Nguyên nhân chính gây ra tình trạng áp xe amidan là các liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A (phổ biến nhất là Streptococcus).

Nhóm vi khuẩn này thường xâm nhập, gây nhiễm trùng ở các mô mềm xung quanh khối amidan và có thể lây lan trong 2 - 4 tuần, gây biến chứng toàn thân. Tình trạng này tương đối nguy hiểm và cần điều trị sớm.

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác cũng có thể dẫn đến áp xe tại amidan như sau:

• Sỏi amidan
• Viêm amidan mãn tính kéo dài
• Các bệnh lý về bạch cầu (bệnh bạch cầu đơn nhân; bệnh bạch cầu Lymphocytic mãn tính;....)
• Các bệnh lý về răng lợi (nhiễm trùng răng; viêm nha chu; viêm nướu; viêm lợi;....)
• Tác động từ môi trường và thói quen sinh hoạt không lành mạnh (hút thuốc lá nhiều; sinh sống trong môi trường ô nhiễm;....)

Nhận biết được các yếu tố nguy cơ có khả năng gây bệnh giúp mọi người có ý thức phòng ngừa hơn. Bên cạnh đó, nên chủ động đi thăm khám từ sớm để được chẩn đoán và hướng dẫn cách điều trị đúng cách nhất. 

Dấu hiệu điển hình để nhận biết áp xe amidan

Các triệu chứng của áp xe amidan rất dễ nhầm lẫn với viêm amidan thông thường hoặc viêm họng liên cầu khuẩn. Điều đó dẫn đến việc điều trị sai phương pháp, dùng thuốc không đúng bệnh khiến tình trạng áp xe nghiêm trọng hơn.

Người bệnh cần lưu ý với các dấu hiệu điển hình sau đây:

• Tình trạng áp xe thường xuất hiện ở một bên nên các biểu hiện sưng đau cũng thường tập trung ở một phía
• Sưng đau hai khối amidan, xuất hiện hạch ở cổ 
• Người bệnh bị đau họng dữ dội, cảm giác khó nuốt, nghẹn họng, hay bị sặc, khó mở miệng

• Hơi thở có mùi hôi đặc trưng
• Khàn tiếng, giọng nói bị thay đổi
• Xuất tiết nhiều, dịch nhầy có mủ trắng (cần cảnh giác)
• Đau hàm, đặc biệt cơn đau tăng khi chạm tay vào
• Đau đầu, đau tai (đau bên bị áp xe hoặc đau cả hai bên)

Thực tế, áp xe amidan chỉ xuất hiện ở người bệnh có tiền sử bị viêm amidan cấp tính, mãn tính hoặc viêm amidan hốc mủ. Do đó, nếu người bệnh đã từng bị các chứng bệnh liên quan đến amidan, cần lưu ý đến tình trạng biến chứng nguy hiểm này.

Các biện pháp phòng ngừa áp xe amidan hiệu quả

Áp xe amidan được coi là dạng biến chứng của viêm amidan thông thường nên các biểu hiện tương đối phức tạp và nghiêm trọng. Do đó, thực hiện các biện pháp phòng ngừa là điều cần thiết để ngăn chặn tình trạng nhiễm trùng này:

• Chữa trị dứt điểm các bệnh lý liên quan đến amidan (viêm amidan cấp tính, mãn tính hoặc có hốc mủ)
• Giữ vệ sinh răng miệng, tai mũi họng đúng cách. Súc họng hàng ngày với nước muối sinh lý hoặc dung dịch súc miệng được bác sĩ chỉ định
• Điều chỉnh chế độ ăn với nhóm đồ ăn mềm, lỏng, dễ nuốt nhưng vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng, giàu vitamin,....
• Hạn chế nhóm đồ ăn nhiều dầu mỡ, nhiều gia vị (đặc biệt là ớt, hạt tiêu, muối)
• Uống đủ lượng nước cần thiết mỗi ngày (nước khoáng, nước hoa quả, nước ép,....)
• Không hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc dùng đồ uống có gas trong thời gian chữa bệnh
• Đi khám ngay nếu trong quá trình điều trị bằng thuốc thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào
• Dành thời gian nghỉ ngơi, cân đối công việc, tránh căng thẳng, áp lực tâm lý trong thời điểm chữa bệnh

Bị áp xe amidan khi nào cần đi bệnh viện? Chẩn đoán như thế nào?

Áp xe amidan là tình trạng nhiễm trùng tương đối nghiêm trọng của các bệnh lý liên quan đến amidan. Người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt để có phương pháp chữa trị hiệu quả theo phác đồ.

Ngoài ra, người bệnh cần lưu ý đến cơ sở y tế ngay nếu thấy các biểu hiện:

• Amidan sưng quá to, gây bít tắc đường thở, người bệnh bị khó thở dữ dội, tắc nghẽn đường thở khi ngủ
• Tiết nhiều dịch mủ theo đường họng (dấu hiệu của việc các ổ áp xe bị vỡ, chảy mủ)
• Người bệnh bị sốt kéo dài, người mệt mỏi, mất sức lực
• Có dấu hiệu của các biến chứng sang cơ quan lân cận như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi,....

Tại cơ sở y tế, trước hết bác sĩ sẽ đánh giá mức độ bệnh thông qua triệu chứng lâm sàng. Kết hợp những xét nghiệm liên quan, bác sĩ tiến hành chẩn đoán bệnh áp xe hay viêm nhiễm amidan thông thường. Hoặc chẩn đoán phân biệt với một số tình trạng nghiêm trọng hơn như ung thư amidan, u thành họng. 

Một số xét nghiệm bác sĩ có thể chỉ định như sau:

• Soi họng, tiến hành nuôi cấy và làm kháng sinh đồ ổ mủ tại áp xe
• Nếu nghi nhiễm khuẩn ăn sâu vào máu, bác sĩ có thể tiến hành cấy máu và thực hiện kháng sinh đồ
• Xét nghiệm máu (phục vụ cho quá trình theo dõi và điều trị)
• Các xét nghiệm sinh hóa, xét nghiệm nước tiểu khác

Từ kết quả cụ thể từ các xét nghiệm liên quan, bác sĩ mới có thể đưa ra kết luận và chẩn đoán cụ thể nhất về tình trạng người bệnh. Để quá trình khám chữa bệnh chính xác và an toàn, nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín và có chuyên khoa tai mũi họng riêng biệt.

Cách điều trị áp xe amidan nhanh chóng, hiệu quả

Áp xe amidan là tình trạng nhiễm trùng cổ họng tương đối nghiêm trọng. Do đó, với bệnh lý này, các bác sĩ thường phải đưa ra những biện pháp can thiệp chuyên sâu, thời gian kéo dài để trị dứt điểm tình trạng nhiễm trùng. 

Tùy mức độ nhiễm trùng và tổn thương ở người bệnh mà bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ra chỉ định điều trị phù hợp. 

Uống thuốc gì điều trị áp xe amidan?

Nếu tình trạng áp xe còn ở mức độ nhẹ, bác sĩ chuyên khoa sẽ ưu tiên việc điều trị nội khoa bằng thuốc. Dựa vào đối tượng, loại tác nhân gây nhiễm trùng và các triệu chứng lâm sàng liên quan, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp nhất với người bệnh. 

Người bệnh bị áp xe amidan thể nhẹ có thể điều trị bằng các loại thuốc sau:

• Thuốc kháng sinh: Thời gian điều trị bằng kháng sinh với bệnh lý này thường kéo  dài 7-10 ngày. Người bệnh thường được kê nhóm thuốc Ciprofloxacin; Cefotaxim và kết hợp cùng Gentamicin. Kháng sinh thường được kê dưới dạng dung dịch tiêm truyền, cho tác dụng nhanh nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ dị ứng cao hơn.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Nếu người bệnh có biểu hiện sốt cao kéo dài, có thể chỉ định Paracetamol hoặc Piroxicam (chủ yếu sử dụng ở dạng tiêm truyền)

• Thuốc kháng viêm: Hỗ trợ làm giảm sưng tấy các ổ áp xe quanh khối amidan, cải thiện các biểu hiện sưng đau, khó chịu. Với bệnh này, bác sĩ thường kê Methylprednisolon dạng tiêm với liều lượng phù hợp với lứa tuổi, cân nặng
• Thuốc an thần: Kê trong trường hợp người bệnh bị mất ngủ vì các biểu hiện đau nhức của ổ áp xe. Loại thuốc an thần tương đối lành tính thường được kê là Diazepam, uống buổi tối trước khi đi ngủ. Tuyệt đối không tự ý tăng liều tránh gây tác dụng phụ nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng
• Dung dịch điện giải: Bổ sung lượng nước, chất điện giải bị thiếu trong các trường hợp ăn uống kém do cổ họng sưng đau. Cụ thể, thường chỉ định sử dụng Oresol; nước muối sinh lý hoặc các dung dịch điện giải phù hợp khác

Người bệnh phải lưu ý dùng thuốc theo đúng hướng dẫn trong đơn thuốc của bác sĩ. Mặc dù thuốc Tây y cho hiệu quả điều trị tương đối tốt nhưng dùng trong thời gian kéo dài có nhiều nguy cơ tác dụng phụ nguy hiểm. Để đảm bảo an toàn, người bệnh phải điều trị theo đúng phác đồ mà bác sĩ chỉ định, không tự ý thay đổi hoặc thay đổi loại thuốc.

Phương pháp chích rạch ổ mủ áp xe

Trong trường hợp ổ áp xe phát triển và tăng kích thước gây bít tắc đường thở, bác sĩ có thể phải dẫn lưu mủ để hỗ trợ khả năng hô hấp ở người bệnh. Sau khi thăm khám, nếu xác định ổ áp xe diễn tiến nghiêm trọng, bác sĩ có thể đưa kim tiêm vào và hút ổ mủ ra ngoài. 

Trong trường hợp ổ mủ áp xe không quá nguy hiểm, người bệnh có thể cân nhắc phương pháp chích rạch ổ mủ. Phương pháp này không gây đau và thực hiện tương đối nhanh chóng, không nguy hiểm.

Trước khi tiến hành, người bệnh được gây tê cục bộ tại khoang miệng hoặc gây tê tại amidan. Nếu cần thiết, người bệnh có thể phải tiêm thuốc an thần hoặc thuốc giảm đau theo đường tiêm tĩnh mạch. 

Tùy mức độ và kích thước ổ mủ mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chích rạch phù hợp nhất. Có hai phương pháp người bệnh có thể lựa chọn là:

• Dùng kim tiêm sạch chọc vào ổ mủ, rút mủ vào ống tiêm và đưa ra ngoài
• Dùng dụng cụ phẫu thuật (dao mổ đã vô trùng) rạch một đường tại ổ mủ để dịch nhầy chảy ra bên ngoài

Cắt amidan điều trị dứt điểm? Có nên không?

Trong một số trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, cụ thể là người bệnh không đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa, phương pháp chích rạch thông thường. Khi đó, cắt bỏ amidan có thể giúp người bệnh điều trị dứt điểm hoàn toàn do loại bỏ khối amidan có tình trạng áp xe.

Với sự phát triển của khoa học công nghệ hiện nay, các thủ thuật cắt bỏ amidan đều được trang bị thiết bị máy móc hiện đại nên tương đối an toàn. Người bệnh không cần quá lo lắng nếu được chỉ định can thiệp ngoại khoa. Thời gian tiến hành chỉ khoảng 45-60 phút và người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi tối thiểu 4-6 tiếng tại chỗ là có thể xuất viện.

Tuy nhiên, cần lưu ý chế độ chăm sóc sau phẫu thuật để vết mổ không bị tổn thương, không bị nhiễm trùng hoặc bất kỳ biến chứng nào khác. Đồng thời, lựa chọn cơ sở y tế có uy tín và đầy đủ trang thiết bị kỹ thuật để tiến hành điều trị cũng giúp hạn chế rủi ro không mong muốn của biện pháp can thiệp ngoại khoa này.

Áp xe amidan là tình trạng nhiễm trùng tương đối nguy hiểm, diễn tiến phức tạp và tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường. Người bệnh cần chủ động đi khám từ sớm để có phương pháp điều trị đúng cách nếu thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.